Te Kītanga Me Te Papatipu

The Ministry is migrating nzmaths content to Tāhurangi.           
Relevant and up-to-date teaching resources are being moved to Tāhūrangi (tahurangi.education.govt.nz). 
When all identified resources have been successfully moved, this website will close. We expect this to be in June 2024. 
e-ako maths, e-ako Pāngarau, and e-ako PLD 360 will continue to be available. 

For more information visit https://tahurangi.education.govt.nz/updates-to-nzmaths

Hei Whakarāpopoto

Ko tā te kaupapa nei, he tirotiro i ngā waeine o te rita (L) me te ritamano(mL) hei ine kītanga, me te hono ano o te kītanga o tētahi ipu ki te papatipu o te wai ka taea te whakauru ki taua ipu.  Tāpiri atu ki tēnā, ko te hononga o te kītanga (l/mL) ki te rōrahi o tētahi mataono (cm3).

Achievement Objectives
1. Ka whakaoti rapanga whaitake e whai wāhi mai ana: te roa; te horahanga; te rōrahi (kìtanga); te taumaha (papatipu); te koki; te paemahana; te wā; te utu.
2. Ka whakamahi i ngā momo āwhata maha e whakaatu ana i ngā waeine tauoti me ngā waeine hautau.
5. Ka mārama ki te rahi o ngā waeine aro whānui.
6. Ka mārama ki te whaitakenga o tētahi inenga.
Te Hononga ki te Marautanga
Taumata 3
Te Ine me te Āhuahanga (Te Ine)
Whāinga Paetae 1:
Ka whakaoti rapanga whaitake e whai wāhi mai ana:
te roa; te horahanga; te rōrahi (kìtanga); te taumaha (papatipu); te koki; te paemahana; te wā; te utu.
 
Whāinga Paetae 2:
Ka whakamahi i ngā momo āwhata maha e whakaatu ana i ngā waeine tauoti me ngā waeine hautau.
 
Whāinga Paetae 5:
Ka mārama ki te rahi o ngā waeine aro whānui.
 
Whāinga Paetae 6:
Ka mārama ki te whaitakenga o tētahi inenga.
Ngā Whāinga Ako

Kia mōhio te ākonga ki:

  • te rahi o te rita (L), te ritamano (mL), te karamu (g), te manokaramu (kg) me te cm3
  • te whakatau tata i te kītanga o tētahi ipu me te papatipu o te wai ka taea te whakauru ki taua ipu
  • te ine i te kītanga o tētahi ipu me te papatipu o te wai ka taea te whakauru ki taua ipu
  • te hononga o te rita (L) ki te manokaramu (kg)
  • te hononga o te ritamano ki te mitarau pūtoru(cm3)
Ngā Tikanga Pāngarau
  • He rite te papatipu o te kotahi rita wai (1mL) ki te karamu kotahi (1g)
  • He ōrite te rahi o te ritamano kotahi ki te mitarau pūtoru kotahi.  Arā, 1mL = 1cm3
  • E tātaihia ai te rōrahi o tētahi mataono, me whakarea te roa, te whānui me te teitei o taua mataono
Ngā Rauemi

he poro-tahi me he poro-mano (poro-uara tū)

Whārangi Mahi 1

he ine-papatipu (pērā i te ine-papatipu kīhini)

he ipu miraka kotahi rita te kītanga

e rima ngā ipu kāore e tohua ana te kītanga

Whārangi Mahi 2

Whārangi Mahi 3

Whārangi Mahi 4

He Rārangi Kupu
ine-papatipu scale (for measuring mass)
ipu ine-kitanga measuring jug
karamu (g) gram (g)
kītanga capacity
manokaramu (kg) (kirokaramu) kilogram (kg)
mitarau pūtoru (cm3) cubic centimetre (cm3)
papatipu mass
puhake overflow
rita (L) litre (L)
ritamano (mL) (miririta) millilitre (mL)
rōrahi volume
waeine unit of measurement
Hei Raupapa I Ngā Mahi Ako
  1. Ko te mahi tuatahi he āta tirotiro i te rahi o te rita kotahi (1L), he raupapa, he whakarōpū ipu i runga i te kītanga.

 

Te mahi a te pouako

He tauira kōrero mā te pouako

Whakawhitiwhiti kōrero mō tēnei mea te kītanga o tētahi ipu.  Arā, he ine i te rahi o te wai e taea ana te whakauru ki taua ipu.

 Whakaaturia etahi atu ipu, kia rerekē te āhua me te rahi o aua ipu.  Tonoa ngā ākonga ki te raupapa i ngā ipu, mai i te mea he iti rawa te kītanga, ki te mea he nui rawa. 

                       

Whakaaturia tētahi ipu miraka 1L (kotahi rita) te rahi.  Whakawhitiwhiti kōrero mō te waeine rita.

 

 Tonoa ngā ākonga ki te whakarōpū i ngā ipu, arā:

·        ngā ipu he iti ake i te ½L

·        ngā ipu kei waenganui i te ½L me te 1L

·        ngā ipu kei waenganui i te 1L me te 2L

·        ngā ipu nui ake i te 2L

 

 

 

 

Anei tētahi ipu.  Ko te rahi o te wai e taea ana te whakauru ki roto, koirā te kītanga o te ipu.

 

 Anei ētahi ipu, he rerekē te āhua, he rerekē hoki te kītanga o tēnā me tēnā.  Āta tirotiro i ngā ipu, ka raupapa ai mai i te mea he iti rawa te kītanga ki te mea nui.  Tuhia te raupapatanga ki te Whārangi Mahi 1 (PDF, 80KB). 

Me pēhea te whakamātau i tō raupapatanga?  Āta whakaarohia tō whakamātau ka mahi ai.  Tuhia ki te Whārangi Mahi 1 (PDF, 80KB).  I tika anō tō raupapatanga? 

 He ipu tēnei, kotahi rita te kītanga.  Ko te rita, koirā te waeine matua mō te kītanga.  Whakamahia ai te rita puta noa i te ao.  Ko te ‘L’ te tohu poto mō te rita.

 

 

Me titiro anō ki ngā ipu i raupapahia.  Wehea ngā ipu kia whā ngā rōpū.  Ko tētahi rōpū ko ngā ipu he iti ake i te haurua rita.  Tētahi ko ngā rōpū kei waenganui i te haurua me te kotahi rita.  Tētahi kei waenganui i te kotahi me te rua rita, me tētahi mō ngā ipu he nui ake i te 2L te kītanga.  Tuhia ngā rōpū ki te Whārangi Mahi 1 (PDF, 80KB). 

Whakamātauria tō whakarōpū i ngā ipu.  I tika anō tō whakarōpū?

 

  1. I konei, ka tirohia te ritamano (miririta/mL) me te hononga ki te rita.

 

Te mahi a te pouako

He tauira kōrero mā te pouako

Whakawhitiwhiti kōrero mō te ritamano (mL).  Tūhuratia te pātai he pēhea te rahi o te ritamano?

Whakaaturia ētahi ipu kua tuhia ngā kītanga ki te ritamano (mL).  Hei tauira, ko te pouaka wai ārani (700mL), ko te pātara waina (750mL) me ētahi atu. 

 

 

Hoatu te Whārangi Mahi 2 (PDF, 78KB) hei whakaoti mā ngā ākonga.

 

Ko tētahi atu waeine mō te kītanga, ko te ritamano.  Ko te mL te tohu poto.  He pēhea te rahi o te ritamano (mL)?

He waeine tēnei e whakamahia ana hei whakaatu i te kītanga o ētahi ipu.  Tirohia ngā ipu nei, he aha te kītanga o ia ipu.

Whakatairitea ēnei ipu ki te ipu miraka kotahi rita (1L) te kītanga.  Ki tōu whakaaro, e hia ngā ritamano i te rita kotahi?  He iti ake te 750mL i te 1L, he nui ake rānei?  E hia rita e rite ana ki te 750mL?

  1. Ko te mahi ināianei, he whakatau tata i te kītanga o ētahi ipu, he ine i te kītanga, ka whakatairite ai ki ngā whakataunga tata.  Kātahi ka ine i te papatipu o te wai e taea ana te whakauru ki ia ipu, me te whakatairite anō i te papatipu me te kītanga.  Mā konei e kite ai te ākonga he rite te papatipu o te kotahi rita (L) ki te 1kg.

 

Te mahi a te pouako

He tauira kōrero mā te pouako

He mahi takirua, takitoru tēnei.  Hoatu ki ia rōpū ētahi ipu e rima, kia rerekē te rahi o tēnā me tēnā.  Tohua ngā ipu ko A, ko E, ko I, ko O, ko U.  Hoatu hoki tētahi ipu ine-kītanga me tētahi ine-papatipu.

 

               

 

Whakamāramahia ā rātou mahi, ka hoatu ai i te Whārangi Mahi 3 (PDF, 88KB) 

 

 

Mēnā he tōtika ngā inenga a ngā ākonga, ka kitea te tauira he rite te kītanga (mL) ki te papatipu (g).  Kōrerohia ngā hapa ine tērā pea ka puta. 

 

Anei ētahi ipu e rima, he rerekē te āhua me te rahi o tēnā me tēnā.  Kei runga i te whārangi mahi ngā tohutohu.  Arā:

·     he whakatau tata i te kītanga o ia ipu hei mL

·     he ine i te kītanga o ia ipu – mā tō rōpū e whakaaro me pēhea e ine ai

·     he whakatau tata i te papatipu o te wai ka taea te whakauru ki roto i ia ipu.

·     he ine i te papatipu o te wai ka taea te whakauru ki roto i ia ipu – mā tō rōpū e whakaaro me pēhea e ine ai

 

Ka mutu ā koutou mahi ka whakawhitiwhiti kōrero tātou mō ngā hua ka puta.

 

  1. I konei ka tirohia te rahi o te cm3, me te hononga o te cm3 ki te ritamano (mL). 

 

Te mahi a te pouako

He tauira kōrero mā te pouako

Whakawhitiwhiti kōrero mō te rahi o tētahi poro-mano (10cm te roa o ia taha, arā, ko te 1000cm3).

Tonoa mā ngā ākonga e kimi te rahi o te wai ka taea te whakauru ki roto i tētahi ipu he mataono rite te āhua, 10cm te roa o ia taha, arā, he ipu 1000cm3 te rahi. 

Whakawhitiwhiti kōrero mō te rahi o tētahi poro-tahi (1cm te roa o ia taha).  E hia poro-tahi e rite ana ki te poro-mano?

 

 

 

 

 

Tonoa mā ngā ākonga e kimi te rahi o te wai ka taea te whakauru ki roto i tētahi ipu he mataono rite te āhua, 1cm te roa o ia taha, arā, he ipu 1cm3 te rahi.

Kōrerohia ētahi atu ipu he mataono te āhua, me te rahi o te wai ka taea te whakauru ki roto.

 

Hoatu te Whārangi Mahi 4 (PDF, 119KB).

Anei tētahi mataono rite, 10cm te roa o ia taha.  Mehemea e puare ana a roto e hia te rahi o te wai ka taea te whakauru ki roto?

Anei tētahi huarahi hei kimi i te rōrahi o te poro mataono rite nei, kotahi mano mitarau pūtoru (1000cm3) te rahi. 

Whakakīia tētahi pākete ki te wai, ka waiho ai ki tētahi paepae.  Kia tata puhake te wai.  Kuhuna tētahi poro mataono rite, ka pēhi atu ki raro i te wai.  Whakamahia te ipu-ine-kī hei ine i te rahi o te wai ka maringi mai ki te paepae.  E hia ritamano (mL)?

Anei te poro-tahi.  Anei te poro-mano.  E hia ngā poro-tahi kia rite ki te rahi o te poro-mano?

Āe, 10 ngā poro-tahi ki ia tapa, nō reira 100 ngā poro-tahi ki ia paparanga.  10 ngā paparanga, nō reira 1000 katoa ngā poro-tahi.

Anei tētahi mataono rite, 1cm te roa o ia taha.  1cm3 te rahi o te mataono rite nei.  Mehemea e puare ana a roto e hia te rahi o te wai ka taea te whakauru ki roto?

Mehemea e rua ngā mataono rite te rahi o tētahi ipu, arā, e 2cm te roa o tētahi taha, 1cm te roa o tētahi, 1cm te roa o tetahi, e hia te rahi o te wai ka taea ki roto?

E hia cm3 te rahi o te ipu?  (E 2cm3)

E hia ritamano (mL) e rite ana ki ia cm3?  (1mL = 1 cm3)

Nō reira, e hia ritamano (mL) te kītanga o te ipu?  (E 2mL)

 

Add to plan

Log in or register to create plans from your planning space that include this resource.


Taumata 3