The Ministry is migrating nzmaths content to Tāhurangi.           
Relevant and up-to-date teaching resources are being moved to Tāhūrangi (tahurangi.education.govt.nz). 
When all identified resources have been successfully moved, this website will close. We expect this to be in June 2024. 
e-ako maths, e-ako Pāngarau, and e-ako PLD 360 will continue to be available. 

For more information visit https://tahurangi.education.govt.nz/updates-to-nzmaths

Hei Whakarāpopoto

Ko tā te kōwae ako nei, he tūhura i te kītanga, te rōrahi me te taumaha, me te hononga o tētahi ki tētahi. He mahi ā-ringa te nuinga o ngā mahi.

Achievement Objectives
1. Ka whakaoti rapanga whaitake e whai wāhi mai ana: te roa; te horahanga; te rōrahi (kìtanga); te taumaha (papatipu); te koki; te paemahana; te wā; te utu.
2. Ka whakamahi i ngā momo āwhata maha e whakaatu ana i ngā waeine tauoti me ngā waeine hautau.
5. Ka mārama ki te rahi o ngā waeine aro whānui.
6. Ka mārama ki te whaitakenga o tētahi inenga.
Te Hononga ki te Marautanga
Taumata 3
 Te Ine me te Āhuahanga (Te Ine)
Whāinga Paetae 1:
Ka whakaoti rapanga whaitake e whai wāhi mai ana:
te roa; te horahanga; te rōrahi (kìtanga); te taumaha (papatipu); te koki; te paemahana; te wā; te utu.
 
Whāinga Paetae 2:
Ka whakamahi i ngā momo āwhata maha e whakaatu ana i ngā waeine tauoti me ngā waeine hautau.
 
Whāinga Paetae 5:
Ka mārama ki te rahi o ngā waeine aro whānui.
 
Whāinga Paetae 6:
Ka mārama ki te whaitakenga o tētahi inenga.
Ngā Whāinga Ako
Kia mōhio te ākonga:
  • ki ēnei āhuatanga e taea ana te ine, te kītanga, te rōrahi me te taumaha;
  • ki te whakamahi taputapu hei ine i te kītanga, te rōrahi, te taumaha rānei o tētahi mea;
  • ki te rahi o ngā waeine ngahuru nei, te ritamano (ml), te rita (l), te karamu (g), te manokaramu (kg), te mitarau pūtoru (cm3), me te mita pūtoru (m3)
  • ki te whakatau tata i ngā inenga mō te kītanga te rōrahi me te taumaha, ki te whakamātau anō i āna whakataunga tata
Ngā Rauemi

He ruri mita

He mataono rite iti (1cm3)

Whārangi Tārua 1

He ine-taumaha

He ipu-ine

Whārangi Tārua 2

Ētahi ipu, kia rerekē te rahi o tēnā me tēnā

Whārangi Tārua 3

Whārangi Tārua 4

He Rārangi Kupu
hautai sponge
ine-taumaha scales (for measuring weight)
ipu-ine measuring container
kātene carton
kauranga ika aquarium (for fish)
kerepeti plasticine
kītanga capacity
kōtē squeeze
mataono rite cube
mitarau pūtoru cubic centimetre (cm3)
rōrahi volume
taumaha weight
tapanga label
waeine ngahuru metric units of measurement
whakatau tata estimate
Hei Raupapa I Ngā Mahi Ako
  1. Ko te mahi tuatahi, he āta tirotiro i te rahi o ngā waeine ngahuru mō te taumaha, te kītanga me te rōrahi, me te hononga o tētahi ki tētahi.
    Ngā tohutohu He Tauira Kōrero Mā Te Pouako
    Whakarōpūngia ngā ākonga, kia rua, kia toru rānei ki ia rōpū. Hoatu kia rima ngā ipu ki ia rōpū, ka arataki i a rātou ki te raupapa i ngā ipu mai i te kītanga iti rawa atu ki te kītanga nui rawa atu.

    Tangohia ngā tapanga kia kore ai e kitea te kītanga o ia ipu.
    Anei ētahi ipu e rima mā ia rōpū. Tā koutou mahi tuatahi, he āta tirotiro i ngā ipu, ka raupapa ai mai i te mea he iti rawa te wai ka taea ki roto, ki te mea nui.

    Ko te kupu mō te rahi o te wai ka taea ki roto i tētahi ipu, ko te ‘kītanga’. Raupapahia ngā ipu mai i te kītanga iti rawa atu ki te kītanga nui rawa atu.

    Tirohia te raupapatanga o tētahi atu rōpū. He ōrite ki tā koutou raupapatanga, he rerekē rānei? Me whakawhitiwhiti kōrero ki a rātou.
    Aratakina ngā ākonga ki te whakatau tata i te kītanga o tēnā me tēnā o ngā ipu.

    Anei tētahi ipu kirīmi, e 500 ritamano (ml) te kītanga. Āta whakatairitea te ipu kirīmi nei me ā koutou ipu e rima. Whakawhitiwhiti kōrero mō te kītanga o tēnā me tēnā o ngā ipu. Whakatau tata i te kītanga o ia ipu, ka tuhi ai ki tētahi tūtohi.
     
    ipu A E I O U
    kītanga (whakatau tata)                              
    Hoatu he ipu-ine ki ia rōpū, ka tono ai i a rātou ki te ine i te kītanga o ia ipu.

    He ipu-ine tēnei. Whakamahia te ipu-ine ki te ine i te kītanga o ia ipu, ka tuhi anō ai ki te tūtohi.

    Pēhea nei tā koutou pai ki te whakatau tata i te kītanga? Pēhea nei tā koutou pai ki te raupapa i ngā ipu mai i te kītanga iti rawa atu ki te kītanga nui rawa atu?
     
    ipu A E I O U
    kītanga (whakatau tata)                              
    kītanga (ine)                              
    Hoatu he ine-taumaha ki ia rōpū. Aratakina ngā ākonga ki te whakatau tata i te taumaha o te wai ka taea ki ia ipu mēnā e kī ana.

    Inea te taumaha o tētahi pene. E hia karamu (g) te taumaha?

    Whakatairitea te taumaha o te pene me te taumaha o te wai ka taea ki roto i tēnā me tēnā o ngā ipu. Whakawhitiwhiti kōrero, ka whakatau tata ai i te taumaha o te wai ka taea ki roto i ia ipu. Tuhia ki te tūtohi. E hia karamu te taumaha o te wai ka taea ki tēnā me tēnā o ngā ipu? Kaua e whakaaro ki te taumaha o te ipu, ko te taumaha o te wai anake.
     
    ipu A E I O U
    kītanga (whakatau tata)                              
    kītanga (ine)                              
    taumaha o te wai (whakatau tata)                              
    taumaha o te wai (ine)                              
    Tonoa ngā ākonga ki te āta whakaaro i te huarahi hei ine i te taumaha o te wai ka taea ki roto i ia ipu. Ka tuhia te taumaha ki te tūtohi. Me pēhea te ine i te taumaha o te wai ka taea ki roto i ngā ipu? Kaua te taumaha o te ipu, engari ko te taumaha o te wai anake. Me ine i te taumaha o te ipu i te tuatahi, kāore he wai o roto. Kātahi ka ine i te taumaha o te ipu e kī ana i te wai. Tangohia tētahi i tētahi, koirā te taumaha o te wai anake.

    Inea te taumaha o te wai ka taea ki roto i ia ipu, ka tuhi ai ki te tūtohi.

    Pēhea nei tā koutou pai ki te whakatau tata i te taumaha o te wai?

    He aha tētahi tauira e kitea mai ana? He āhua ōrite te taumaha o te wai me te kītanga o te ipu.

    Nō reira mēnā e 800 ritamano (ml) te kītanga o tētahi ipu, he aha tō whakatau tata i te taumaha o te wai ka taea ki roto i taua ipu? Ko te 800 karamu (g).
    Aratakina ngā ākonga ki te whakatairite i te rōrahi (cm3) me te kītanga (ml) o tētahi ipu.



    Anei tētahi mataono rite, kotahi mitarau (cm) te roa o ia tapa. Ka kīia kotahi mitarau pūtoru (1cm3) te rōrahi o tēnei mataono rite. Ko te rōrahi te ‘rahi o roto’ i te mataono rite. He rite anō tēnei ki te kītanga o te poraka mēnā he ipu kē.

    Anei tētahi kātene wai ārani, kotahi rita te rōrahi. E hia ritamano (ml) tēnā? 1000 ritamano (ml).

    E hia ngā mataono rite nei ka taea ki roto i te kātene wai ārani? Whakawhitiwhiti kōrero me tō rōpū, ka whakatau tata ai. Tuhia tā koutou whakataunga tata ki te tūtohi.

    Āta inea te maha o ngā mataono rite kotahi mitarau pūtoru (1cm3) te rōrahi ka taea ki roto i te kātene. Tuhia ki te tūtohi.
     
    te kītanga o te ipu 1000 ml
    te rōrahi o te ipu wai ārani (cm3) (whakatau tata)      
    te rōrahi o te ipu wai ārani (cm3) (ine)      

    He aha tētahi hononga e kitea mai ana i te tūtohi? He āhua rite te kītanga (ritamano) me te rōrahi (cm3). Arā, 1000 ritamano (ml) te kītanga, e pātata ana ki te 1000 mitarau pūtoru (cm3) te rōrahi.

    Nō reira, e hia mitarau pūtoru te rōrahi o ngā ipu e rima? Tuhia ki te tūtohi.
     
    ipu A E I O U
    kītanga (whakatau tata)                              
    kītanga (ine)                              
    taumaha o te wai (whakatau tata)                              
    taumaha o te wai (ine)                              
    rōrahi o te ipu (cm3 )                              

     
  2. Ko te mahi tuarua, he tūhura tonu i te rahi o ngā waeine ngahuru mō te taumaha, te kītanga me te rōrahi, me te hononga o tētahi ki tētahi.
    Ngā tohutohu He Tauira Kōrero Mā Te Pouako
    Tonoa ngā rōpū ki te hanga i tētahi mita pūtoru, kia āta kite ai rātou i tōna rahi.

    Aratakina ngā ākonga ki te āta whakaaro i te rōrahi, te kītanga me te taumaha o te mita pūtoru

    Anei ētahi rākau hei hanga mita pūtoru (m3). Kia hia te roa o ngā tapa? Kotahi mita te roa o ia tapa.

    He aha te rōrahi o te mita pūtoru (m3)? Kotahi mita pūtoru (1 m3) te rōrahi, nā te mea kotahi mita te roa o ia tapa.

    E hia mitarau pūtoru (cm3) te rōrahi o te mita pūtoru? E hia ngā mitarau pūtoru ka taea ki roto i te mita pūtoru (1m3)? Kotahi rau ki ia tapa o te mita pūtoru. Nō reira whakareatia te 100 ki te 100 ki te 100. Ko te 1,000,000 mitarau pūtoru tēnā!



    Mēnā he ipu te mita pūtoru e hia ritamano (ml) te kītanga? E hia ritamano (ml) ka taea ki roto i te mita pūtoru? Tuhia ki te tūtohi.
     
    rōrahi 1 cm3 1,000,000 cm3 (1 m3)
    kītanga 1 ml 1,000,000 ml = 1,000 l
    taumaha 1 g  

    Mēnā e kī ana tētahi mita pūtoru ki te wai, e hia karamu te taumaha o taua wai? Tuhia ki te tūtohi:
     
    rōrahi 1 cm3 1,000,000 cm3 (1 m3)
    kītanga 1 ml 1,000,000 ml = 1,000 l
    taumaha 1 g 1,000,000 g = 1,000 kg
    Hoatu he rapanga pēnei i ēnei hei tūhura mā ngā ākonga, hei whakamātau i tō rātou mōhio ki te hononga o te kītanga, te rōrahi me te taumaha.
    • Tērā tētahi kauranga ika, e rua mita te roa, kotahi mita te hōhonu, kotahi mita te whānui.
      • He aha te kītanga o tēnei kauranga ika?
      • Mēnā e kī ana te kauranga ika ki te wai, e hia manokaramu te taumaha o te wai?
    • Me pēhea te whiriwhiri i te kītanga o tētahi ipu mēnā ko te ine-taumaha anake te taputapu ine kei a koe?
    • E 330 ml te kītanga o te kēne wai reka kotahi. E 4 g te taumaha o te kēne (ko te kēne anake – kāore he wai reka o roto). E hia te taumaha o ngā kēne 24 e kī ana i te wai reka.

     
  3. Mō te roanga atu o te wiki, ka mahi takirua ngā ākonga ki te tūhura i ngā ngohe/rapanga kei ngā Whārangi Tārua nei (he mahi ā-ringa ngā ngohe katoa):
    Whārangi Tārua 1 (PDF, 98KB)
    Whārangi Tārua 2 (PDF, 110KB)
    Whārangi Tārua 3 (PDF, 105KB)
    Whārangi Tārua 4 (PDF, 108KB)
Attachments
IneaWT1.pdf98.47 KB
IneaWT2.pdf110.05 KB
IneaWT3.pdf105.45 KB
IneaWT4.pdf108.63 KB
Add to plan

Log in or register to create plans from your planning space that include this resource.


Taumata 3