Ka āta tirohia tēnei mea te koki, arā:
- ngā wāhi e kitea ai te koki, pērā i te huri o ngā ringaringa o te karaka, te huri o ētahi wāhanga o te tīnana, me te huri o te kūaha.
- te hononga o te hurihanga me te tākiri hei whakaatu i te rahi o tētahi koki
- te whakatau tata me te ine i te koki.
- te tikanga o te hurihanga kotahi, te hurihanga haurua, te hurihanga hauwhā me te hurihanga toru hauwhā
- te tikanga o te tākiri (putu) hei waeine mō te koki
- te tikanga e 360º i te hurihanga kotahi.
- te whakatau tata i te rahi o tētahi koki
- te whakamahi ine-koki
- ētahi āhuatanga o ia rā e whai wāhi mai ana tēnei mea te koki (pērā i ngā ringaringa o te karaka, te kūaha, me ētahi wāhanga o te tīnana)
- Ko te koki, koirā te rahi o tētahi hurihanga.
- E 360º i te hurihanga kotahi.
he pepa mārō me tētahi kini hei waihanga ringaringa koki
he ine-koki (tētahi mā ia tamaiti, mā ia tokorua rānei)
Koki 1
Koki 2
koki 3
1. Ko te mahi tuatahi he whakamārama, he matapaki i te kaupapa o te hurihanga. Mā te tohutohu me te whakatauira a te pouako e mārama ai te ākonga ki te hurihanga kotahi, te hurihanga haurua me ngā hurihanga hauwhā
Te mahi a te pouako
|
He tauira kōrero mā te pouako
|
Ka tukuna he tohutohu, ka whakatauira hoki i ngā hurihanga nei:
· te hurihanga kotahi
· ngā hurihanga e rua, e toru
· te hurihanga haurua
· te hurihanga hauwhā
· te hurihanga toru hauwhā
Whakaaturia ngā hurihanga ki te pepa ka tuhi ai i te ingoa o te hurihanga ki raro iho. Mā ngā ākonga tonu e whakaaro me pēhea e tuhi ngā hurihanga ki te pepa. Tuhia ngā hurihanga nei ki te papa tuhituhi, koinei hei whakaatu mā rātou ki ā rātou pikitia:
· te hurihanga kotahi
· ngā hurihanga e rua, e toru
· te hurihanga haurua
· te hurihanga hauwhā
· te hurihanga toru hauwhā
· te hurihanga kotahi me te haurua
· he hurihanga i waenganui i te hauwhā me te haurua
· he hurihanga i waenganui i te haurua me te toru hauwhā
· he hurihanga i waenganui i te toru hauwhā me te hurihanga kotahi
|
Titiro mai ki ahau. E huri ana ahau. E hia aku hurihanga? (Kotahi, e rua, e toru …)
Titiro anō ki tēnei hurihanga. He iti iho, he nui ake rānei i te hurihanga kotahi? He aha ai? Whakamāramahia mai.
Me whai mai koutou i aku tohutohu:
Kia kotahi te hurihanga. (Kia rua, kia toru …)
E huri, kia iti iho i te hurihanga kotahi.
Kia paku nui ake i te hurihanga kotahi.
Me aro mai ki ahau. Kia haurua te hurihanga. E aro ana ki hea ināianei.
E aro mai ki ahau. Kia hauwhā te hurihanga. Kia hauwhā anō. E aro ana koutou ki hea ināianei? He rite ki te hurihanga haurua? E hia ngā hurihanga hauwhā i roto i te hurihanga haurua.
Whakaaturia mai ngā hurihanga hauwhā e toru. Kia toru hauwhā te hurihanga.
Titiro mai ki ahau. E hia aku hurihanga? (Kia haurua, hauwhā, toru hauwhā, kotahi me te haurua …)
Whakaaturia mai tētahi hurihanga he nui ake i te hauwhā, engari he iti iho i te haurua.
Whakaaturia mai tētahi hurihanga i waenganui i te haurua me te toru hauwhā.
Ko tā tātou mahi ināianei, he tuhi pikitia hei whakaatu i ngā hurihanga. He mahi ā-rōpū. Mā ia rōpū e āta whakaaro, e āta whiriwhiri me pēhea te whakaatu i ēnei hurihanga ki te pepa. Tuhia ngā ingoa ki raro i ngā pikitia.
|
- I konei, ka hangaia he ‘ringaringa koki’, ā, ka whakamahia hei whakaatu koki.
Te mahi a te pouako
|
He tauira kōrero mā te pouako
|
Whakaaturia tētahi ‘ringaringa koki’, ka whakamārama ai i tōna kaupapa. Koinei pea te wā tuatahi mō te whakamahi i te kupu ‘koki’, nō reira ka āta whakamāramahia tōna tikanga.
![]() Whakaaturia te hurihanga haurua ki ngā ‘ringaringa koki’.
Whakaaturia te hurihanga toru hauwhā ki ngā ‘ringaringa koki’.
Mā ngā ākonga tētahi ‘ringaringa koki’ e hanga.
|
He ringaringa koki tēnei. Ka whakamahia hei whakaatu koki.
Ko te koki, koirā te rahi o tētahi hurihanga.
Titiro ki aku ringaringa koki. He hurihanga hauwhā tēnei. Kotahi hauwhā hurihanga te rahi o te koki kei waenganui i ngā ringaringa e rua.
E hia te rahi o tēnei koki? (He hurihanga haurua)
E hia te rahi o tēnei koki? (E toru hauwhā hurihanga)
Tīkina atu ngā rawa ka hanga ai i tāu ake ‘ringaringa koki’.
Whakaaturia mai ēnei koki:
· te hurihanga kotahi
· te hurihanga haurua
· te hurihanga hauwhā
· te hurihanga toru hauwhā
· he hurihanga i waenganui i te hauwhā me te haurua
· he hurihanga i waenganui i te haurua me te toru hauwhā
· he hurihanga i waenganui i te toru hauwhā me te hurihanga kotahi
|
- Ko te mahi ināianei, he whakamārama i te waeine ‘tākiri’ (putu rānei), koirā hei ine i te rahi o tētahi koki.
Te mahi a te pouako
|
He tauira kōrero mā te pouako
|
Whakaaturia te hurihanga kotahi ki ngā ‘ringaringa koki’. Ka tuhi ai ki te pepa.
![]() ![]() ![]() ![]() Tonoa mā ngā ākonga e whakaatu ēnei koki ki nga ringaringa koki.
· he koki i waenganui i te 90º me te 180º
· he koki i waenganui i te 180º me te 270º
· he koki i waenganui i te 270º me te 360º
· he koki e 45º te rahi.
Mā te pouako e whakaatu ētahi koki, ka tonoa mā ngā ākonga e kī mai e hia tākiri te rahi.
|
Anei tētahi hurihanga kotahi. Ka wehea te hurihanga kotahi ki te 360.
Ko te mitamano (mirimita) hei ine i te roa. Ko te tākiri hei ine i te rahi o tētahi koki. E 360 ngā tākiri i te hurihanga kotahi.
Koinei te tohu e whakamahia ana mō te tākiri. (º)
Whakamahia ngā ringaringa koki, ka whakaatu mai ai i tētahi koki e 360 tākiri te rahi.
Whakaaturia mai tētahi hurihanga haurua. Ki ōu whakaaro, e hia tākiri te rahi o te hurihanga haurua? (180º)
Whakamāramahia mai tō whakautu. (E 360º i te hurihanga kotahi. Hauruatia te 360, ka 180. Nō reira 180º i te hurihanga haurua)
Whakaaturia mai tētahi hurihanga, kia kotahi hauwhā te rahi. E hia ngā tākiri i te hurihanga hauwhā? Whakamāramahia mai. (E 360º i te hurihanga kotahi. Hauwhātia te 360, ka 90. Nō reira e 90º i te hurihanga hauwhā)
Whakaaturia mai te toru hauwhā hurihanga. E hia tākiri i te hurihanga hauwhā? Whakamāramahia mai. (E 360º i te hurihanga kotahi. Hauwhātia, ka 90. Whakareatia ki te 3, ka 270. Nō reira e 270º i te hurihanga toru hauwhā.)
Whakaaturia mai tētahi koki i waenganui i te 90 me te 180 tākiri. Whakamāramahia mai. (Anei te 90º, anei te 180º. He nui ake i te 90, he iti iho i te 180).
Titiro mai ki aku ringaringa koki. E hia tākiri te rahi?
|
- Korerohia te hiranga o te koki hāngai 90.
Te mahi a te pouako
|
He tauira kōrero mā te pouako
|
Matapakia te koki hāngai.
Whakaaturia te tohu mō te koki hāngai.
![]() Tonoa mā ngā ākonga e tuhi ētahi koki ki ā rātou pukapuka
|
Whakaaturia mai he koki 90 tākiri te rahi ki ngā ringaringa koki. He ingoa motuhake tō tēnei koki. He koki hāngai.
He koki tēnei e tino whakamahia ana i ngā wāhi maha o tō tātou ao. Tirohia tō tātou akomanga. Ko hea ngā wāhi e kitea mai ana he koki hāngai? (Ko ngā kokonga o ngā pakitara, o ngā kūaha, o ngā matapihi, o ngā tēpu …)
Whakatakotohia ngā ringaringa koki ki tētahi o ngā koki hāngai o te akomanga.
He tohu koki motuhake hei whakaatu i te koki hāngai.
E hia ngā koki hāngai i te hurihanga haurua? (E rua).
E hia ngā koki hāngai i te hurihanga kotahi? (E whā).
Tuhia mai he koki hāngai ki ā koutou pukapuka. He aha koe i mōhio ai he koki hāngai tēnā? (Nā te mea he ōrite ki te koki i te kokonga o te whārangi)
Tuhia te tohu motuhake mō te koki hāngai.
Tuhia he koki kia kotahi haurua o te koki hāngai te rahi. E hia tākiri te rahi o tēnā koki? (E 45º)
He aha koe i mōhio ai e 45º te rahi o tēnā koki? (Nā te mea e 90 tākiri te koki hāngai, e 45 te haurua o te 90)
|
- Ko te mahi i konei he ako ki te whakamahi i te ine-koki. Ko ngā whakamārama e whai ake nei, i tangohia mai i te pukapuka pāngarau Te Koki, Te Āwhata me te Taumaha. He pukapuka tēnei i tuhia mō te Tāhuhu o te Mātauranga, ka whakaputaina ā tōna wā.
Tirohia tāu ake ine-koki. E kite ana koe i te pū, te rārangi pūtake, te āwhata o roto me te āwhata o waho?
![](/sites/default/files/inline-images/koki.h17.jpg)
- Whakatakotohia te ine-koki kia noho ai te rārangi pūtake ki runga tonu i tētahi o ngā ringaringa o te koki.
![](/sites/default/files/inline-images/koki.h18.jpg)
- Nukuhia te ine-koki kia noho ai te pū ki runga tonu i te kokonga (akitu) o te koki.
![](/sites/default/files/inline-images/koki.h19.jpg)
- Kōwhirihia te āwhata e tīmata ana i te ‘0’ i tētahi ringa o te koki. Pānuihia taua āwhata i te wāhi e haukotia ana te ringa tuarua o te koki. E 57° te rahi o te koki e whakaaturia ana i konei.
- Ka tirohia ngā wāhanga o te tīnana e taea ana te huri, ā, ka āta whakaaro ki te rahi o te koki e taea ana e tēnā wāhanga e tēnā.
Te mahi a te pouako
|
He tauira kōrero mā te pouako
|
||||||||||||||||||
Matapakina ngā wāhanga o te tīnana e taea ana te huri (pērā i te tuke, te pona, te rekereke te pokohiwi …).
Whakatauiratia te huri e taea ana e tētahi wāhanga tīnana ki ngā ringaringa koki.
Tuhia ngā koki ki te whārangi ka whakatau tata ai, ka ine ai. Tuhia ki tētahi tūtohi.
|
He aha ētahi wāhanga o ō tātou tīnana e taea ana te huri?
Whakamāramahia mai te āhua o te huri.
Tirohia te tuke. He aha te hurihanga e taea ana e te tuke? He pēhea te rahi o te koki?
E taea ana te whakatauira i te huri o te tuke ki ngā ringaringa koki?
Me pēhea te tuhi i te koki o te tuke ki te pepa? I te tuatahi, tuhia te tuke e toro atu ana. Tuhia te tuke e piko ana.
Whakatau tata i te rahi o te koki e taea ana e te tuke? Inea te koki. Tuhia te whakatau tata me te ine ki te tūtohi.
|