Whakaranua 2

The Ministry is migrating nzmaths content to Tāhurangi.           
Relevant and up-to-date teaching resources are being moved to Tāhūrangi (tahurangi.education.govt.nz). 
When all identified resources have been successfully moved, this website will close. We expect this to be in June 2024. 
e-ako maths, e-ako Pāngarau, and e-ako PLD 360 will continue to be available. 

For more information visit https://tahurangi.education.govt.nz/updates-to-nzmaths

Hei Whakarāpopoto

E hāngai ana tēnei kōwae ako ki te rauemi matihiko nei, ‘Whakaranua’. Ko tā tēnei rauemi matihiko, he āwhina i te ākonga ki te whiriwhiri i te ōrau toharite. E hāngai ana ki te Kaupae 8 o Te Mahere Tau (Te Poutama Tau). Kei tēnei kōwae ako ētahi rapanga hei whakamahi mā te ākonga i te rauemi matihiko ‘Whakaranua’. He āhua ōrite tēnei kōwae ako ki te kōwae ako reo Ingarihi Mix Up 1.

Achievement Objectives
5. Ka kōwhiri, ka whakamārama i te rautaki e tino whaihua ana hei whakaoti rapanga e whai wāhi mai ana te tauoti, te hautau, te tau ā-ira, te ōrau, te ōwehenga, te tau tōpū me te taupū māmā: rautaki tatau; rautaki tāpiripiri; rautaki whakarea; rautaki pān
Te Hononga ki te Marautanga
Taumata 4
Te Tau me te Taurangi (Te Mātauranga Tau me ngā Rautaki Tau)
Whāinga Paetae 5:
Ka kōwhiri, ka whakamārama i te rautaki e tino whaihua ana hei whakaoti rapanga e whai wāhi mai ana te tauoti, te hautau, te tau ā-ira, ōrau, teōwehenga, te tau tōpū me te taupū māmā:
  • rautaki tatau;
  • rautaki tāpiripiri;
  • rautaki whakarea;
  • rautaki pānga riterite māmā.
Ngā Whāinga Ako

Kia mōhio te ākonga ki te:

  • whakaahua i roto hinengaro ngā rautaki hei whiriwhiri i te ōrau toharite o ngā mea o roto i ētahi ipu he rerekē te rahi.
He Rārangi Kupu
 
mahi wehe kē
work independently
pāwhiri
click (the computer mouse)
pūtohu
button (on computer screen)
rauemi matihiko
digital resource
toharite
average
Whakaranua
Mix Up
Hei Raupapa I Ngā Mahi Ako

Te Hononga ki te Mahere Tau

E tino hono ana tēnei kōwae ako ki te Mahere Tau o Aotearoa (tirohia te kaupapa o Te Poutama Tau i te pae tukutuku o www.nzmaths.co.nz).

E whakaatu ana te wāhanga rautaki o te mahere tau i ngā momo rautaki ka whakamahia e ngā ākonga ki te whakaoti paheko.

E hāngai ana te mahi o tēnei kōwae ako ki te ākonga o te Kaupae 8 o te Mahere Tau.

I te Kaupae 8, e ako ana te ākonga ki te whakaoti rapanga e whai wāhi mai ana te whakakao mai i ētahi ōwehenga rerekē. Koia rā te kaupapa o te rauemi matihiko ‘Whakaranua’.

Ngā Rauemi Matihiko

Kei tēnei wāhi i te ipurangi te rārangi mai o ngā rauemi matihiko katoa kua tuhia ki te reo Māori: Akoranga Matihiko

Ko ētahi o ngā rauemi matihiko (ngā mea o nzmaths) e wātea ana ki te katoa, mā te pāwhiri noa i te pūtohu. Ko ētahi atu o ngā rauemi matihiko (ngā mea o The Le@rning Federation), me rēhita kē tō kura, kātahi koe ka uru atu ai.

Koia nei te wāhi noho o te rauemi matihiko Whakaranua, e hāngai ana ki tēnei kōwae ako: https://nzmaths.co.nz/sites/default/files/static/LearningObjects/maori/whakaranua2/index.html

I Mua i te Whakamahinga o te rauemi Whakaranua

Me mātau te ākonga ki ngā tikanga o te ōrau. Ko ngā kōwae ako o nzmaths e whai pānga ana ko ēnei:
ōrau:  Te Orau
Whakaranua 1:   Whakaranua

 Whakaranua (PĒKE): Ka Mahi Tahi te Kaiako me tētahi Rōpū ākonga

  1. Huakina te rauemi matihiko ‘Whakaranua’, ka whakamārama ai i tōna kaupapa ki te whakaatu tauira hei whiriwhiri i te ōrau toharite o ngā porotiti kei rō pēke, o te wai rānei kei rō ipu.
  2. Pāwhiria te pūtohu RAPANGA PĒKE, kātahi ka kōwhiri kia rua ngā pēke.
  3. Whakawhitiwhiti kōrero mō te whārangi tuatahi, kia tino mārama ai ngā ākonga ki ēnei āhuatanga:
    • te ōrau o ngā porotiti kahurangi kei ia pēke;
    • te tikanga o te pātai.
  4. Whakawhitiwhiti kōrero mō ngā rautaki hei whiriwhiri i te ōrau toharite:

    RAUTAKI 1:

    • E tika ana kia ōrite te rahi o ngā pēke, e tika ai te tātai i te toharite.
    • Nō reira me whakawehe te pēke nui mā te toru, kātahi ka ōrite ki te rahi o te pēke iti.
    • Ināianei, kotahi te pēke e 76% ōna porotiti kahurangi, e toru ngā pēke e 60% ōna porotiti kahurangi. Nō reira, hei tātai i te toharite:
    (76% + 60% + 60% + 60%) ÷ 4
    = 256% ÷ 4
    = 64%
    RAUTAKI 2
    • Tatauria ngā porotiti: E 25 ngā porotiti kei roto i te pēke iti (19 he kahurangi), e 75 kei roto i te pēke nui (e 45 he kahurangi).
    • Nō reira, 100 katoa ngā porotiti, e 64 o ēnei (19 + 45) he kahurangi.
    • Nō reira, e 64% te ōrau toharite.
    Tuhia te whakautu ki te pouaka, ka pāwhiri ai i te pūtohu TUKUNA.
  5. Mā te pāwhiri i te pūtohu PŪRERE WHAKARANU e kitea ai te rautaki tuatahi i runga nei hei whiriwhiri i te ōrau toharite.
  6. Mēnā e hē ana te whakautu, ka puta mai ētahi kōrero hei āwhina kia whiriwhiri anō.
  7. Mēnā ka hē anō te whakautu, ka tonoa kia whakamahia te PŪRERE WHAKARANU hei āwhina kia whiriwhiri anō i te ōrau toharite.
  8. Ko tā te PŪRERE WHAKARANU, he whakaatu i ngā porotiti o ngā pēke e rua e whakaranua ana, e tohaina ana kia ōrite te tohatoha o ngā tae ki ia pēke. Whakawhitiwhiti kōrero mō te mahi a te PŪRERE WHAKARANU.
  9. Ina pāwhiria te pūtohu I MUA I MURI, e tino kitea ai te tikanga o te ōrau toharite, arā, ko te wāhi kei waenganui i ngā ōrau e rua.
  10. Pāwhiria te pūtohu RAPANGA HOU, ka mahi anō ai i tētahi tauira.
  11. Kia taunga ngā ākonga ki te whiriwhiri i te ōrau toharite o ētahi pēke e rua, me kōwhiri kia whā ngā pēke. Whakawhitiwhiti kōrero mō ngā rautaki e hāngai ana mēnā e whā ngā pēke.
  12. Kia taunga ngā ākonga ki te whiriwhiri ōrau toharite, tukuna rātou kia mahi wehe kē i ētahi atu tauira.
Whakaranua (IPU): Ka Mahi Tahi te Kaiako me tētahi Rōpū ākonga
  1. Pāwhiria te pūtohu RAPANGA IPU, kātahi ka kōwhiri kia rua ngā ipu.
  2. Whakawhitiwhiti kōrero mō te whārangi tuatahi, kia tino mārama ai ngā ākonga ki ēnei āhuatanga:
    • te ōrau kī o te wai kei ia ipu;
    • te tikanga o te pātai.
  3. Whakawhitiwhiti kōrero mō ngā rautaki hei whiriwhiri i te ōrau toharite.

    RAUTAKI 1

    • E tika ana kia ōrite te rahi o ngā ipu, e tika ai te tātai i te toharite.
    • Nō reira me whakawehe te ipu nui mā te toru, kātahi ka ōrite ki te rahi o te pēke iti.
    • Ināianei, kotahi te ipu e 56% te kī, e toru ngā ipu e 40% te kī. Nō reira, hei tātai i te toharite:
    (56% + 40% + 40% + 40%) ÷ 4
    = 176% ÷ 4
    = 44%
     
    RAUTAKI 2
    • Tangohia te 6% o te wai i te ipu A, ka tāpiri atu ai ki te ipu B. He ōrite te 6% o te ipu A ki te 2% o te ipu B, na te mea e toru te whakareatanga ake o te ipu B i te ipu A.
    • Nō reira, e 50% te kī o te ipu A ināianei, e 42% te kī o te ipu B.
    • Me tango te 6% anō o te wai i te ipu A, ka heke ki te 44% te kī. Tāpirihia atu ki te ipu B, ā, ka piki ake ki te 44% te kī.
    • Ināianei, e 44% te kī o ngā ipu katoa.
    Tuhia te whakautu ki te pouaka, ka pāwhiri ai i te pūtohu TUKUNA.
  4. Mā te pāwhiri i te pūtohu PŪRERE WHAKARANU e kitea ai tētahi rautaki hei whiriwhiri i te ōrau toharite.
  5. Mēnā e hē ana te whakautu, ka puta mai ētahi kōrero hei āwhina kia whiriwhiri anō.
  6. Mēnā ka hē anō te whakautu, ka tonoa kia whakamahia te PŪRERE WHAKARANU hei āwhina kia whiriwhiri anō i te ōrau toharite.
  7. Ko tā te PŪRERE WHAKARANU, he whakaatu i te wai o ngā ipu e rua e whakaranua ana, e tohaina ana, kia ōrite te kī o te wai ki ia ipu. Whakawhitiwhiti kōrero mō te mahi a te PŪRERE WHAKARANU.
  8. Ina pāwhiria te pūtohu I MUA I MURI, e tino kitea ai te tikanga o te ōrau toharite, arā, ko te wāhi kei waenganui i ngā ōrau e rua.
  9. Pāwhiria te pūtohu RAPANGA HOU, ka mahi anō ai i tētahi tauira.
  10. Kia taunga ngā ākonga ki te whiriwhiri i te ōrau toharite o ētahi ipu e rua, me kōwhiri kia whā ngā ipu. Whakawhitiwhiti kōrero mō ngā rautaki e hāngai ana mēnā e whā ngā ipu.
  11. Kia taunga ngā ākonga ki te whiriwhiri ōrau toharite, tukuna rātou kia mahi wehe kē i ētahi atu rapanga.
Ka Mahi Takitahi, Takirua rānei ngā ākonga
Kia taunga rā anō ngā ākonga ki te whakamahi i te rauemi rorohiko nei, me te whiriwhiri ōrau toharite, tukuna rātou kia mahi wehe kē, takitahi, takirua rānei. Tonoa rātou kia tuhituhi i ētahi o ngā rapanga ka oti i a rātou, ā, ka whakamārama ai i te rautaki hei whakaoti.
He Mahi Whakawhānui
  • Tonoa ngā ākonga ki te whakaoti rapanga e whai wāhi mai ana te toharite. Hei tauira:
    • Whiriwhiria te toharite o ngā pakeke (tau) o ngā tāngata i tō whānau.
    • Whiriwhiria te tāroaroa toharite o ngā tāngata i tō whānau.
    • Whiriwhiria toharite o te wā mātakitaki pouaka whakaata ia pō o ngā ākonga i tō akomanga.
  • Tonoa ngā ākonga ki te whakamahi rauemi (pērā i te porotiti) hei whakamārama i te rautaki whakaoti i tētahi rapanga toharite.
Add to plan

Log in or register to create plans from your planning space that include this resource.


Taumata 4