Taku Tinana

The Ministry is migrating nzmaths content to Tāhurangi.           
Relevant and up-to-date teaching resources are being moved to Tāhūrangi (tahurangi.education.govt.nz). 
When all identified resources have been successfully moved, this website will close. We expect this to be in June 2024. 
e-ako maths, e-ako Pāngarau, and e-ako PLD 360 will continue to be available. 

For more information visit https://tahurangi.education.govt.nz/updates-to-nzmaths

Hei Whakarāpopoto

I tēnei kōwae ako, ka tūhurangia ngā waeine aro kē mō te roa.

Achievement Objectives
1. Ka mārama ki ēnei āhuatanga o tētahi mea e taea ana te ine: te roa; te horahanga; te rōrahi (kìtanga); te taumaha (papatipu); te hurihanga; te paemahana; te wā; te utu.
2. Ka mārama ki te tikanga o te ine, arā, ko te whakatairite i te mea e inea ana ki te rahi o tētahi waeine.
3. Ka whakamahi taputapu ine aronga kē.
4. Ka raupapa, ka whakatairite hoki i ngā inenga.
Te Hononga ki te Marautanga
Taumata 1
Te Ine me te Āhuahanga (Te Ine)
Whāinga Paetae 1:
Ka mārama ki ēnei āhuatanga o tētahi mea e taea ana te ine:
te roa; te horahanga; te rōrahi (kìtanga); te taumaha (papatipu); te hurihanga; te paemahana; te wā; te utu.
 
Whāinga Paetae 2:
Ka mārama ki te tikanga o te ine, arā, ko te whakatairite i te mea e inea ana ki te rahi o tētahi waeine.
 
Whāinga Paetae 3:
Ka whakamahi taputapu ine aronga kē.
 
Whāinga Paetae 4:
Ka raupapa, ka whakatairite hoki i ngā inenga.
 
Whāinga Paetae 5:
Ka tatau waeine māmā.
Ngā Whāinga Ako
Kia mōhio te ākonga ki te:
  • whakataurite i te roa, i te teitei, i te tāroaroa o ngētehi tangata, ngētehi taonga rānei
  • whakaraupapa i te roa, i te teitei, i te tāroaroa
  • whakamahi i te reo ine ki te parahau i ōna whakaaro
Ngā Rauemi

he penerākau, peita,

he kutikuti

Whārangi Mahi 1: Waeine Matikara

he rōra pepa

Whārangi Mahi 2: Waeine Aronga Kē

He Rārangi Kupu

 

tāroaroa tall (person)
teitei tall (object)
tāroaroa ake taller (person)
teitei ake taller (object)
poto short
poto iho shorter
nui ake bigger
āhua iti ake a bit smaller
pepa tukutuku grid paper
whakaraupapa sequence
whakataurite compare
waeine aro kē non-standard unit of measurement
parahau justify
paparua repeat
Hei Raupapa I Ngā Mahi Ako

Te Akoranga Tuatahi:

I tēnei rā, ka whakaraupapa ngā tamariki i a rātou anō, mai i te tamaiti poto rawa ake ki te tamaiti tāroaroa rawa ake.

 

Ngā Mahi a te Pouako He Tauira Whakawhitinga Kōrero
Whakatakina te horopaki. Ka kōrero te kaiako.
Ka akiaki te kaiako i ngā tamariki ki te whakaraupapa i a rātou anō. I a ia e āwhina ana i ngā tamariki, ka whakatauira atu te kaiako i te reo whakataurite.
Kia mutu te whakaraupapa i a rātou anō, ka noho ngā tamariki ki te rārangi. Ka pātai atu te kaiako:
Ka whakautu ngā tamariki.
Pātai atu:
Ka whakautu ngā tamariki.
Whakatauiratia te reo whakataurite. (Tuhia ki kāri, ki te papatuhi rānei, kia noho tonu ki mua i te aroaro o ngā tamariki i ngā wā katoa)
Ka paparua mai ngā tamariki.
Ka pātai atu te kaiako:
Ka whakahoki te tamaiti:
Pātai atu tēnā pātai ki te nuinga o ngā tamariki. Āta akiaki i ngā tamariki kia tika te whakahua i te reo whakataurite.
Whakarōpūngia ngā tamariki kia toru ki ia rōpū. Me whakaraupapa rātou i a rātou anō mai i te tamaiti tāroaroa ake ki te tamaiti poto iho. Me parakatihi rātou i te reo whakataurite i roto i ngēnei rōpū.
Kei te haere mai te kaitango whakaahua i te rā nei. Ko tana hiahia, kia whakarārangi koutou mai i te tamaiti tāroaroa rawa ake ki te tamaiti poto rawa ake.
He tāroaroa ake koe __________ i a ______. He poto ake koe ______ i a _________.
Ka tū ahau ki whea?
Ka tū koe ki kōnā, ki te pito o te rārangi.
He aha ai?
Nā te mea he tāroaroa ake koe i a mātou katoa.
He tāroaroa ake ______ i a ________.
He poto iho a ________ i a ________.
E ________. He aha te take kei te tū koe ki kōnā?
Nā te mea, he tāroaroa ake au i a ________. He poto iho au i a _________.

Te Akoranga Tuarua:

I tēnei rā, ko te mahi toi te tino kaupapa, engari, ka whakawaiwai anōtia te reo whakataurite.

 

Ngā Mahi a te Pouako He Tauira Whakawhitinga Kōrero
Whiriwhirihia kia 5 ngā tamariki ki te tū ki mua i te akomanga ki te whakaraupapa i a rātou anō, mai i te mea poto rawa ake ki te mea tāroaroa rawa ake.
Whakatauiratia te reo whakataurite. Tohu atu ki ngā kāri arotahi reo. Ka paparua mai ngā tamariki.
Ka parakatihi ngātahi ngā tamariki i te reo whakataurite.
Pātai atu ki ngā tamariki.
Ka whakautu ngā tamariki.
Pātai atu:
Ka whakautu ngā tamariki.
Whakamahia ngēnei pātai mō ngā tamariki katoa e tū ana.
He tāroaroa ake a ______ i a ________.
He poto iho a _______ i a ______.
He tāroaroa ake a ______ i a wai?
He tāroaroa ake a _____ i a ________
He poto iho a ______ i a ______?
He poto iho a _____ i a _____.
He mahi takirua tēnei mahi. Ka takoto tētehi tamaiti ki te pepa nui, ka tuhi te tamaiti tuarua i te āhua o te tamaiti e takoto ana. Kia mutu te tuhi i te āhua o ngā tinana, ka tapahia, kātahi ka peitahia.

Te Akoranga Tuatoru:

I tēnei rā, ka aro atu ki te whakamahi matikara hei waeine.

 

Ngā Mahi a te Pouako He Tauira Kōrero Whakawhitinga Kōrero
Whiriwhirihia ngētehi tamariki ki te tū ki mua i te akomanga. Ka parakatihi anō te reo whakatairite, whērā i ngā mahi i te akoranga tuarua.
Tirohia ngā tinana kua tapahia i te pepa nui. Ka kī atu te kaiako.
Ki te kore rātou e mōhio, akiaki i a rātou. Kia pēnei pea te āwhina.
Ka whakaaturia te kaiako i tōna ringa, ka pātai atu:
Mēnā ko te āe te whakautu, pātai atu:
Ka whakaaturia te tamaiti i tōnā huarahi ine. Ki te whakaputa ia i te matikara, pātai atu:
Ka whakaaturia ngā tamariki i ō rātou matikara. Ka paparua hoki rātou i te kupu matikara.
Tirohia anō tētehi tinana kua tapahia i te pepa nui. Pātai atu,
Ka tohu atu ngā tamariki ki ngā matimati, ki te pokowhiwhi rānei.
Tohaina te Whārangi Mahi 1 (PDF, 74KB) Waeine Matikara ki ngā tamariki hei whakakī mā rātou.
Whakaaturia kia pēwhea te ine mā te matikara. Tuhia te whakautu ki te tukutuku.
Me hoki mai ngā tamariki ki te whāriki ki te whakawhiti kōrero mō ngā otinga o te mahi ine.
Whakamāramatia mai, kia pēwhea te rapu i te roa, i te tāroaroa rānei o tētehi wāhanga o taku tinana?
Ka taea te whakamahi taku matimati hei ine i te tāroaroa o tētahi wāhanga o taku tinana?
Ka taea te ine mā taku ringa?
Kia pēwhea?
Kei te mōhio koe i te ingoa o tēnei mōmō waeine? He matikara tēnei. Whakaaturia mai tō matikara.
Kia pēwhea te whakamahi i te matikara hei ine i te roa o taku ringa? Me tīmata ahau ki whea?

Te Akoranga Tuawhā:

Ka tirohia ngētehi atu waeine aro kē, arā, ko te whakamahi i ngā waewae me ngā ringaringa.

 

Ngā Mahi a te Pouako He Tauira Whakawhitinga Kōrero
Hei whakawaiwai:
Tirohia tētehi tinana kua tapahia i te pepa nui, ka whiriwhirihia ngētehi tamariki ki te ine i te roa o ngētehi wāhanga o te tinana mā te matikara.
Tuhia ngā otinga ki te papatuhi.
Whakatauritehia ngā otinga. Pātai atu:
Ka whakaaturia te kaiako kia pēwhea te tuhi i te āhua o te ringaringa me te waewae ki te pepa nui, kātahi ka tapahia. Ka mahi pēnei hoki ngā tamariki.
Kia mutu te tapahi i ngā ringaringa me ngā waewae, ka whakaraupapa ngā tamariki i ngā waewae me ngā ringaringa mai i te nui ki te iti. (Kaua e wareware ki te whakaingoa i ngā ringa me ngā waewae.)
I a rātou e mahi ana, ka pātai atu te kaiako ki ngā tamariki:


Kia mutu te whakaraupapa i ngā ringa me ngā waewae, me noho ngā tamariki ki te papa ki te whakawhitiwhiti kōrero.
Ka pēnei te whakautu o ngā tamariki.
He aha te take e 4 ngā matikara o _____ te roa o te ringa, engari e 3 noa iho ngā matikara o _____ te roa o te ringa?
Mēnā e rerekē ana te rahi o ngā ringaringa, ka rerekē hoki te inenga.
E _______, ka noho tō ringa ki whea? He aha ai?
E _______, ka noho tō waewae ki whea? He aha ai?
He aha te take kei te noho tō ringaringa ki kōnā _______?
He aha te take kei te noho tō waewae ki konā _____?
Nā te mea, he nui ake taku ringa i te ringa o ______.
Nā te mea, he iti iho taku waewae i te waewae o ______.

Te Akoranga Tuarima:

I tēnei rā, ka inea ngētehi atu wāhanga o te tinana mā te whakamahi waeine aro kē.

 

Ngā Mahi a te Pouako He Tauira Kōrero Mā Te Pouako
Hei whakawaiwai:
Whiriwhirihia kia 5 ngā tamariki ki te tū ki mua i te akomanga ki te whakaraupapa i a rātou anō.
Me titiro anō ki te reo whakataurite.
Whakarārangihia ngā tamariki.
Ka kōrero ngā tamariki.
Tirohia tētehi tinana kua tapahia e te kāri.
Pātai atu.
Kia pērā anō te whakawhitiwhiti kōrero mō te raupapa mai o ngā ringaringa me ngā waewae kua oti kē te tuhi ki te pepa nui.
He tāroaroa ake a ______ i a ________.
He poto iho a _______ i a _______.
Ka pātai atu te kaiako. Me tū a ______ ki whea? He aha ai?
Me tū a _____ ki waenganui i a _____ rāua ko ______ nā te mea, he tāroaroa ake ia i a ______, he poto iho ia i a _______.
Whiriwhirihia tētehi o ngā waewae kua tuhia ki te pepa nui.
Ka whakaaturia e te kaiako tōna matimati (kōroa), ka pātai atu:
Ka whakaaturia e te kaiako tōna ringaringa.
Ka whakaaturia e te kaiako tōna waewae.
Mēnā ko te āe te whakautu, ka pātai atu:
Kī atu ki ngā tamariki.
Me parakatihi ngātahi i mua i te tuku i ngā tamariki ki te whakaoti i te Whārangi Mahi 2 (PDF, 70KB) Taku Tinana
Kia mutu te whakakī i te tūtohi i te Whārangi Mahi 2 (PDF, 70KB), me hoki mai ngā tamariki ki te whāriki ki te whakawhiti kōrero mō ngā otinga.
E whia matikara te roa o te waewae o ______?
Ka taea e au te whakamahi i tōku matimati hei taputapu ine
Kia pēwhea nei taku ringa?
Taku waewae?
Ka taea te whakamahi i tētehi atu wāhanga o taku tinana hei taputapu ine?
He aha ngā wāhanga o te tinana ka taea te whakamahi? Tuhia ngā whakautu ki te papatuhi.
Kei te ine koe i ngā wāhanga o tōu tinana engari, kei te whakamahi koe i ngētehi atu waeine aro kē pēnei i ngā waeine aro kē kua tuhia ki te papa tuhituhi.
Me pēwhea te ine i te roa o taku ringa mā te whakamahi i taku matimati? E hia matimati te roa o taku ringaringa, mai i te pokohiwi ki te kawititanga? Tuhia te whakautu ki te tūtohi i te whārangi mahi.
Me pēwhea te ine i te roa o taku waewae mā te whakamahi i taku ringaringa? Timata ki te hope o te tinana, whakatakotoria to ringa ki mua ringa kia tae atu koe ki ngā matiwae. Tuhia te whakautu ki te tūtohi i te whārangi mahi.
Attachments
Add to plan

Log in or register to create plans from your planning space that include this resource.


Taumata 1