Kia mōhio te ākonga ki:
- te tautohu pūwāhi ki te tukutuku
- te whai me te hoatu tohutohu mō te neke i te pūnaha tukutuku
Whārangi Tārua 1
He pepa tukutuku
tukutuku | grid |
huapae | horizontal |
poutū | vertical |
kapa | row |
pou | column |
ahunga | direction |
aronga | orientation |
papa tukutuku | plane grid |
pūwāhi | point (in space) |
taunga | cordinate |
takirua raupapa | ordered pair |
pūtahi | intersect |
Hei Raupapa i ngā Mahi Ako
- Ko te mahi tuatahi, he arataki i ngā ākonga kia tūhura i te āhua o te tukutuku me te tautohu pūwāhi i te tukutuku.
Ngā tohutohu | He tauira whakawhitinga kōrero |
Whakarārangihia ētahi tūru e 20 ki ngā kapa e 4 me ngā pou e 5: Whakanōhia ngā ākonga ki ētahi o ngā tūru. E pai ana mēnā kei te wātea tonu ētahi. Whakawhitiwhiti kōrero mō ngā kapa me ngā pou. |
Titiro ki te rārangi mai o ngā tūru. E hia katoa ngā tūru? He tauira whakautu:
Haere koutou ki te noho ki ētahi o ngā tūru, ka anga mai ai ki ahau. Whakatūria tō ringaringa mēnā kei te noho koe ki te kapa tuatahi o ngā tūru. Ko te kapa tūru tuatahi, koirā te rārangi tūru kei mua tonu i ahau. Ko wai kei te kapa tuarua e noho ana? E hia katoa ngā kapa o ngā tūru? E 4. E hia ngā tūru kei ia kapa? E 5. Ko te rārangi tūru e haere pēnei ana, ka kīia he pou. Ko wai kei te noho ki te pou tuatahi o ngā tūru? E hia katoa ngā pou? E 5. E hia ngā tūru kei ia pou? E 4. Ko wai kei te noho ki te kapa tuatahi me te pou tuatahi? Ko wai kei te noho ki te kapa tuatoru me te pou tuawhā? E Hī, kei hea koe e noho ana? Kei tēhea kapa, kei tēhea pou? |
Whakawhitiwhiti kōrero mō te takirua raupapa hei tautohu pūwāhi i te tukutuku tūru. |
Ko Mīria kei te noho ki te kapa tuatahi me te pou tuatoru. Ko te tuhinga poto (3,1) hei whakaatu i te wāhi noho o Mīria. He aha ki ō whakaaro te tikanga o te takirua tau (3,1)? Ko te tau tuatahi hei tohu i te pou. Ko te tau tuarua hei tohu i te kapa. E tū koe mēnā kei te (4,3) koe e noho ana. E Mara, he aha te takirua tau mō te tūru kei tō taha matau? E tū koutou e noho ana ki ēnei pūwāhi: (2,1) (2,2) (2,3) (2,4). He aha ētahi kōrero mō koutou? |
Tūhurangia te takirua raupapa e hāngai ana ki te pūtahitanga o tētahi pou me tētahi kapa. |
E tū te pou tuarua me te kapa tuatoru. Ko wai kei te pūtahitanga, (te haukotinga rānei) o ēnei rārangi e rua nei? Ko Himiona. Ko te (2,3) tana takirua tau. Ko ia kei te pou tuarua me te kapa tuatoru e noho ana. |
Hoatu he pepa tukutuku (Whārangi Tārua 1) ki ngā ākonga, ka tono ai kia whakaaturia te rārangitanga mai o ngā tūru, me te tautohu anō i te wāhi noho o ētahi. |
Anei tētahi momo pikitia hei whakaatu i te rārangi mai o ngā tūru. Ka kīia tēnei momo pikitia he tukutuku. Tohua mai ētahi kapa o te tukutuku. E hia katoa ngā kapa? E 4. He rite ki te rārangitanga mai o ngā tūru. Tohua mai te pou tuatahi o te tukutuku. Tohua mai te pūwāhi (2,4). Tohua te pūwāhi e noho ana a Tamahou. He aha te takirua tau e hāngai ana ki tana wāhi noho? Whakaaturia te wāhi noho o ētahi tāngata tokotoru. Tuhia he ripeka (+) ki te pūwāhi (4,2) Tuhia he porowhita ki te pūwāhi (5,3) |
Tirohia te tukutuku tuarua kei te Whārangi Tārua 1, ka whakawhitiwhiti kōrero ai mō te tapa i ngā pou me ngā kapa. Tukuna he tohutohu kia tuhia he āhua ki ētahi pūwāhi i te tukutuku. |
Titiro ki te tukutuku tuarua kei te Whārangi Tārua nei. E hia ngā kapa o te tukutuku? E 6. Pēhea nei te tapa i ngā kapa o tēnei tukutuku? Ka tīmata i runga. Ko te kapa kei runga, koirā te tuatahi, heke haere ai ki te tuarua, te tuatoru, tae atu ki te tuaono. E hia ngā pou o te tukutuku? E 8. Pēhea nei te tapa i ngā pou? Kua tapaina ki ngā pūmatua, e tīmata mai ana i te taha mauī, koirā te ‘A’, ko te pou ‘E’ kei te taha matau o tērā. Āe rā, he rerekē te āhua o te tapa i ētahi tukutuku. Ko ētahi ka whakamahi i ngā tau anake, ko ētahi ka whakamahi i ngā pū. Ko ētahi ka tauria whakarunga, ko ētahi ka heke whakararo te tauria o ngā kapa. Tuhia he whetū ki te pūwāhi (E,4) o te tukutuku. Tuhia he porowhita ki ngā pūwāhi katoa i te pou ‘M’. |
- Ko te mahi tuarua, he tūhura i te neke, me te tautohu ara neke ki te papa tukutuku.
Ngā tohutohu | He tauira whakawhitinga kōrero |
Tuhia he tukutuku nui ki te papa tākaro, ki te papa rānei o te akomanga (whakamahia pea he tioka, he tēpa rānei hei whakaatu i ngā rārangi o te tukutuku). Kia 8 mā te 8 te rahi o te tukutuku. Tuhia he pūmatua hei tapa i ngā pou o te tukutuku, tauria ngā kapa mai i runga ki raro. Whakatūria tētahi ākonga ki tētahi wāhi o te tukutuku. Whakaaturia ētahi kāri hei tohutohu i tana neke haere i te tukutuku. Kia pērā anō te mahi mō ētahi atu huinga kāri tohutohu. |
Rāpata, e tū koe ki te pūwāhi (E,2), ka aro mai ai ki ahau. Anei ngā kāri hei tohutohu i a koe ki te neke haere i te tukutuku. He aha ki a koe te tikanga o ngā tohutohu?
Tēnā, whāia e koe ngā tohutohu nei. Ko hea te pūwāhi whakamutunga o tō haere? |
Hoatu he papa tukutuku ki ia ākonga (Whārangi Tārua 2). Tonoa ngā ākonga kia mahi takirua, ko tētahi hei tuku tohutohu mō te neke i te papa tukutuku, ko tētahi hei tuhi i te ara neke a tana hoa. |
Anei tētahi papa tukutuku hei tuhi māu i tētahi ara. Tuhia te wāhi tīmatanga me te aronga whakamua. Tuhia hoki ngā tohutohu katoa o te ara. Whakamahia ngā tohutohu e whā nei: Hoatu ō tohutohu ki tō hoa hei whaitanga māna. Māna e tuhi tō ara neke i tana papa tukutuku, māu tāna e tuhi. |
- Mō te roanga atu o te kōwae ako nei, tukuna ngā ākonga kia tūhura i ēnei āhuatanga o te ara neke i te papa tukutuku:
- He aha ngā tohutohu mō te ara poto rawa atu mai i te (E,6) ki te (K,3)? Kotahi anake te ara poto rawa atu, e rua, nui ake rānei? Whakamāramatia mai.
- Tuhia ngā tohutohu mō tētahi ara mai i te (H,2) ki te (Ng,5), kia 3 ōna huringa matau.
- Tuhia ngā tohutohu mō tētahi ara mai i te (I,4) ki te (N,8). He aha ngā tohutohu mō te hokinga atu i te (N,8) ki te (I,4), me te takahi anō i te ara tuatahi mai i te (I,4) ki te (N,8)?
- Tuhia ngā tohutohu mō tētahi ara he tapawhā hāngai te āhua.
- Ka taea tētahi ara he tapatoru te āhua? Whakamāramatia mai.
- Ko tētahi tikanga mō te tāpiritanga tau e mea ana, kāore he take o te raupapatanga mai o ngā tauhono, arā, 3 + 4 + 5 = 4 + 5 + 3. He pērā anō te tikanga mō te tohutohu ara neke i te papa tukutuku, kāore rānei? Arā:
whakamua + huri matau + whakamuri = whakamuri + whakamua + huri matau
Whakamāramatia mai.
- Whakaarohia tētahi tohutohu mō te neke tītaha i te papa tukutuku. Hei tauira:
✔ mai i te (H,2) ki te (M,5)
✔ mai i te (I,7) ki te (N,4)
Tuhia he tohutohu mō tētahi ara neke i te papa tukutuku e whai wāhi mai ana te neke tītaha.
- Me āta whakaaro i roto i tō hinengaro ngā tohutohu mō te neke i te papa tukutuku kia rite ki te pūmatua ‘T’. Kaua e titiro ki te papa tukutuku, ka tuhi ai i ngā tohutohu. Kia mutu, whakaaturia tō ara neke ki te papa tukutuku hei whakamātau i ō tohutohu. Kia pērā anō mō ētahi atu pūmatua, pēnei i te E, te F me te H.
- He aha ngā tohutohu mō te ara poto rawa atu mai i te (E,6) ki te (K,3)? Kotahi anake te ara poto rawa atu, e rua, nui ake rānei? Whakamāramatia mai.