He Pānga Taurangi

Thanks for visiting NZMaths.
We are preparing to close this site and currently expect this to be in June 2024
but we are reviewing this timing due to the large volume of content to move and
improvements needed to make it easier to find different types of content on
Tāhūrangi. We will update this message again shortly.

For more information visit https://tahurangi.education.govt.nz/updates-to-nzmaths

Hei Whakarāpopoto
Ko te kaupapa nei, he tirotiro i ngā tauira o roto i te tapatoru a Pascal, me tētahi rautaki hei tātai i te tapeke o ētahi tau piri tata.
Achievement Objectives
8. Ka whakaatu pānga rārangi: mā te whārite whai taurangi (ka whakaoti hoki i te whārite); mā te ture; mā te kauwhata.
Te Hononga ki te Marautanga
Taumata 4
Te Tau me te Taurangi (Te Tauira me te Pānga)
Whāinga Paetae 8:
Ka whakaatu pānga rārangi:
Ngā Whāinga Ako
Kia mōhio te ākonga ki te:
  • kimi mai i ngā tauira i tētahi raupapatanga tau
  • whakamahi tauira ki te whakaroa i tētahi raupapatanga tau
  • whakamārama i ngā tauira i tētahi raupapatanga tau
  • kimi mai i te huarahi māmā hei tātai i te tapeke o ētahi tau piri tata
  • whakamārama i te huarahi māmā hei tātai i te tapeke o ētahi tau piri tata
Ngā Rauemi

Whārangi Tārua 1

Whārangi Tārua 2

Whārangi Mahi 1

He Rārangi Kupu
hauroki diagonal
pānga taurangi algebraeic relationship
pūrua the power of two
tau piri tata consecutive numbers
taupū exponent, power
taurea multiple
tūtohi table
Hei Raupapa I Ngā Mahi Ako
  1. Ko te mahi tuatahi, he hanga, he tūhura i te tapatoru a Pascal.

 

Hei Mahi mā te Pouako He Tauira Kōrero mā te Pouako
Hoatu te Whārangi Tārua 1 (PDF, 133KB) ki ngā ākonga. Aratakina rātou ki te kimi i ngā tau o te tapatoru a Pascal. Titiro ki te whakaahua i ā koutou pepa. Ko tā tātau mahi, he hanga i tētahi tauira tau.
E hia ngā ara mai i te tīmatanga kia tae atu ki te porowhita ‘A’? Kotahi anake.
Nō reira, me tuhi atu te 1 ki taua porowhita.
E hia ngā ara mai i te tīmatanga ki te porowhita ‘E’? Kotahi anake.
Nō reira me tuhi atu te 1 ki taua porowhita.
E hia ngā ara rerekē mai i te tīmatanga kia tae atu ki te porowhita ‘I’. E rua. Ko tētahi huarahi mā te porowhita ‘A’, ko tētahi mā te porowhita ‘E’.
Nō reira, me tuhi atu te 2 ki te porowhita ‘I’
Kia pērā tonu te mahi kia tuhia he tau ki ngā porowhita katoa. Tuhia ngā tau ki te tapatoru porowhita i raro o te wharangi. Kua oti kē ētahi o ngā tau te tuhi atu. Titiro ki te tapatoru porowhita tuarua i ā koutou pepa. Kua tuhia te 1 ki te porowhita tīmatanga. Kua tuhia hoki he tau ki ētahi atu o ngā porowhita. Māu e tuhi te tau e tika ana ki ngā porowhita e wātea tonu ana.
Ko tāu mahi, he āta kimi i te maha o ngā ara rerekē mai i te porowhita tīmatanga ki ērā atu o ngā porowhita katoa.

 

Ka mahi takirua ngā ākonga ki te kimi mai i ngā tauira e kitea mai ana i te tapatoru porowhita nei. He nui ngā tauira e kitea mai ana i ngā tau i te tapatoru porowhita kua oti nei i a koutou.
Anei tētahi. Pānuihia mai ngā tau o te rārangi tuarima, mai i te taha mauī. 1, 4, 6, 4, 1.
Pānuihia mai i te taha matau. 1, 4, 6, 4, 1
He ōrite ngā tau, ahakoa ka pānuihia mai i te taha mauī, mai i te taha matau rānei.
Koirā tētahi o ngā tauira. Mā kōrua ko tō hoa e kimi ētahi atu tauira, kātahi ka whakawhitiwhiti kōrero tātou.
  1. I konei ka tūhura tonu i ngā tauira tau o te tapatoru a Pascal.

 

Hei Mahi mā te Pouako He Tauira Kōrero mā te Pouako
Hoatu te Whārangi Tārua 2 (PDF, 63KB), ka tono ai i ngā ākonga ki te whakamahi i ngā tauira ki te whakaoti i ngā rārangi katoa.
Whakawhitiwhiti kōrero ki ngā takirua, ki te akomanga katoa mō ngā tauira tau. Tonoa rātou ki te whakamārama i ngā tauira i kitea, i whakamahia.
Titiro ki tēnei tapatoru porowhita. Tekau ngā rārangi porowhita. Ka mahi takirua anō kōrua ko tō hoa ki te tuhi i ngā tau e tika ana ki ia porowhita.
Āta tirohia, āta whakamahia ngā tauira kua kitea e kōrua ko to hoa, kua whakawhitiwhiti kōrero tātou.

diagram.

Anei ētahi o ngā tauira hei whakawhiti kōrero me ngā ākonga.

  1. He ‘1’ kei ngā rārangi hauroki e rua ki ia taha o te tapatoru.
  2. He tatau ā-tahi ngā rārangi hauroki tuarua kei ia taha o te tapatoru.

diagram.

  1. E pēnei ana te raupapa o ngā tau kei ngā rārangi hauroki tuatoru:
    1 +2 3 +3 6 + 4 10 + 5 15 + 6 21 + 7 28 + 8 36 ….
  1. E pēnei ana ngā taurea o te 3:

    diagram.

    He takitoru te puta mai o ēnei taurea o te 3. Arā:

    Ki te tāpirihia ngā tau e rua i te rārangi runga, ka rite ki te tau i te rārangi raro.
     

  2. E pēnei ana ngā taurea o te 5:

     

    He takitoru anō te puta mai o ēnei taurea o te 5. Arā:

    Ki te tāpirihia ngā tau e rua i te rārangi runga, ka rite ki te tau i te rārangi raro.

Tonoa nga ākonga ki te whakamahi tonu i ngā tauira ki te tuhi i ētahi rārangi e rua anō ki te tapatoru porowhita.

diagram.

  1. Ka haere tonu te mahi tūhura i ngā tauira o te tapatoru a Pascal.

 

Hei Mahi mā te Pouako He Tauira Kōrero mā te Pouako
Tuhia ngā rārangi e 6 o te tapatoru a Pascal ki te papa tuhituhi, ka tīmata ai ki te tāpiri i ia rārangi:
Anei ngā rārangi e 6 o te tapatoru a Pascal. Kua tuhia te tapeke o ia rārangi ki te taha.
He aha te tapeke o te rārangi tuawhā? Ko te 8 (1 + 3 + 3 + 1 = 8).
He aha te tapeke o te rārangi tuarima? Ko te 16 (1 + 4 + 6 + 4 + 1 = 16).
Tuhia he tūtohi hei whakaatu i te rārangi me te tapeke o taua rārangi. Hei tauira:
te rārangi 1 2 3 4 5 6
te tapeke 1 2 4 8 16 32
Whakawhitiwhiti kōrero mō te tauira e kitea mai ana i te tūtohi.
Tā tātou mahi, he whakaatu i ēnei tapeke ki tētahi tūtohi. Kia rua ngā rārangi o te tūtohi. Whakaaturia te rārangi o te tapatoru, arā, rārangi 1, 2, 3, 4, haere ake ki te 6.
Whakaaturia hoki te tapeke o ngā tau o taua rārangi.
Āta tirohia te raupapa mai o ngā tapeke. Arā, 1, 2, 4, 8, 16 …
He aha te tauira? Rearuatia te tau i mua. Rearuatia te 1, ka 2. Rearuatia te 2, ka 4. Rearuatia te 4, ka 8. Ka pēnā tonu te haere o te raupapa.
Tonoa ngā ākonga ki te whiriwhiri i te tapeke o ngā rārangi 7 ki te 10. Ka tuhia ēnei tapeke ki te tūtohi. Whiriwhiria te tapeke o te rārangi tuawhitu. Ko te 64.
He aha te mahi i puta ai te 64? Ka whai tonu i te tauira. Arā, ka rearuatia te tau o mua. Rearuatia te 32, ka 64.
Tuhia te tapeke o ngā rārangi 7 ki te 10 ki te tūtohi, kātahi ka hoki anō ki te tapatoru ki te tāpiri i ngā tau kia kitea ai mēnā e tika ana, kāore rānei.
rārangi 7 8 9 10
tapeke 64 128 256 512
Whakawhitiwhiti kōrero mō te kimi i te te tapeke o te rārangi nama 100.
Whakamāramatia te pānga o te nama o te rārangi me te tapeke o taua rārangi.
Me pēhea te kimi i te tapeke o te rārangi nama kotahi rau? He mahi nui ki te whakaroa ake i te tūtohi mai i te rārangi nama 10 ki te rārangi 100.
Āe, he mahi nui, nō reira me kimi tētahi atu huarahi. Ko te mahi nui, he kimi i te pānga o te nama o te rārangi me te tapeke o taua rārangi.
Anei te tīmatanga o te pānga.
rārangi tapeke Whakamārama
1 1 20 = 1
2 2 21 = 2
3 4 4 = 2 x 2 = 22
4 8 8 = 2 x 2 x 2 = 23
5 16 16 = 2 x 2 x 2 x 2 = 24
6 32 32 = 2 x 2 x 2 x 2 x 2 = 25
He aha te tauira o te pānga e kitea mai ana? Ko te nama o te rārangi i mua, koirā te taupū o te rua hei whiriwhiri i te tapeke. Mō te rārangi tuawhitu, ko te taupū 6 o te 2 te tapeke. Mō te rārangi tuawaru, ko te taupū 7 o te 2 te tapeke.
Nō reira, me pēhea te tātai i te tapeke o te rārangi 100? Ko te taupū 99 o te 2. Arā, 299. Whakamahia te tātaitai. He tau tino nui rawa atu!
  1. Ko te mahi i konei, he tirotiro i tētahi atu pānga taurangi. Mā te whakamahi i tēnei pānga e tātaihia ai te tapeke o ētahi tau piri tata.

 

Hei Mahi mā te Pouako He Tauira Kōrero mā te Pouako
Whakaaturia ētahi tau piri tata e 3 ki tētahi tūtohi, me te tapeke ki te taha.
Whakawhitiwhiti kōrero mō te tātai i te tapeke o ia huinga tau.
Titiro ki te tūtohi nei. E 3 ngā tau piri tata e whakaaturia ana ki ia rārangi. Ko te tapeke o aua tau kei te taha matau.
Ngā Tau Piri Tata Te Tapeke
1, 2, 3 6
3, 4, 5 12
9, 10, 11 30
Me mahi takirua koutou. Tuhia ētahi atu huinga o ētahi tau piri tata e toru. Tuhia te tapeke o aua tau ki te taha matau.
Āta kimihia tētahi huarahi māmā hei tātai i te tapeke o ia huinga tau. Mēnā ka whakareatia te tau o waenganui ki te 3, ka hua mai ko te tapeke o aua tau.
Whakamātauria te huarahi māmā ki te whakaoti i te tūtohi nei:
Ngā Tau Piri Tata Te Tapeke
8, 9, 10  
19, 20, 21  
24, 25, 26  
29, 30, 31  
99, 100, 101  
999, 1000, 1001  
 
  1. Hei Whakawhānui:
  • Tuhia he whārite hei tātai i te tapeke o ngā huinga tau o te Whārangi Mahi 1.(PDF, 81KB)  Hei tauira: t = 3w hei tātai i te tapeke o ētahi tau piri tata e 3 (w = tau waenganui, t = tapeke)
  • Tirohia ētahi atu pānga taurangi, ka kimi ai i te ture e hono ana i ētahi huinga tau e rua. Hei tauira:
    1 2 3 4 5 6
    1 4 6 8 10 12

    ture: whakareatia ki te 2

    1 2 3 4 5 6
    1 5 7 9 11 13

    ture: whakareatia ki te 2 ka tāpiri ai i te 1

    1 2 3 4 5 6
    4 5 6 7 8 9

    ture: tāpirihia te 3

    1 2 3 4 5 6
    1 4 9 16 25 36

    ture: pūruatia

    1 2 3 4 5 6
    1 5 10 17 26 37

    ture: pūruatia ka tāpiri ai i te 1

  • Rangahaua ngā kōrero mō te tangata nei a Pascal.
Add to plan

Log in or register to create plans from your planning space that include this resource.


Taumata 4