He Koki
Hei Whakarāpopoto
Te Hononga ki te Marautanga
Te Ine me te Āhuahanga, Taumata 2, Whāinga Paetae 1, 2
1. Ka hanga, ka whakamahi taputapu, waeine hoki e whaitake ana, ka whakaoti rapanga māmā:
- te roa;
- te horahanga;
- te rōrahi (kìtanga);
- te taumaha (papatipu);
- te koki (hurihanga);
- te paemahana;
- te wā;
- te utu.
2. Ka mārama ki te tikanga o tētahi āwhata, arā, he wehewehenga, he tāruaruatanga o tētahi waeine.
Ngā Whāinga Ako
Kia mōhio te ākonga ki te:
- whakatau tata, ki te ine hoki i te rahi o tētahi koki, mā te whakamahi i tētahi atu koki hei waeine.
Ngā Tikanga Pāngarau
Ko te koki, koia ko te rahi o tētahi hurihanga. Arā, mēnā e pūtahi ana ētahi hihi e rua, ko te koki te rahi o te hurihanga mai i tētahi ki tētahi:
Ka taea te whakamahi tētahi atu koki (pēnei i te hurihanga hauwhā) hei waeine aro kē, hei ine i te rahi o tētahi koki, koia te aronga o tēnei akoranga matihiko me tēnei kōwae ako.
Koia nei pea te whanaketanga o te mōhio ki tēnei mea te koki:
Taumata 2: Te hurihanga hauwhā, te huringa haurua me te huringa kotahi, whakatekaraka, kōaro hoki, me te whakamahi i ēnei hurihanga hei waeine.
Taumata 3: Te hononga o te hurihanga hauwhā, te hurihanga haurua me te hurihanga kotahi, ki te waeine tākiri (putu), arā, ko ngā koki 45°, 60°, 90°, 180°, 360°.
Te koki tāhapa (iti iho i te 90°) me te koki hāpūpū (kei waenganui i te 90° me te 180°)
Taumata 4: Te ine me te tuhi i ngā koki maha.
Ngā koki ka puta ake i ngā pūāhua whaitake māmā.
Taumata 5: Te ine me te tātai koki ka puta ake i ngā pūāhua whaitake āhua uaua nei.
I waho atu i te kura, ka whakamahia te koki i ngā pūāhua me ngā tūranga mahi whānui, nō reira he wāhanga nui tonu i roto i te marautanga pāngarau.
He Rārangi Kupu
|
akoranga matihiko
|
digital learing object
|
|
hihi
|
ray
|
|
kōaro
|
anti-clockwise
|
|
koki hāpūpū
|
obtuse angle
|
|
koki tāhapa
|
acute angle
|
|
pāwhiri (-a)
|
click (the computer mouse)
|
|
pūtahi
|
intersect
|
|
tākiri, putu
|
degree (unit of measurement)
|
|
waeine aro kē
|
non-standard unit of measurement
|
|
waeine aro whānui
|
standard unit of measurement
|
|
whakatau tata
|
estimate
|
|
whakatekaraka
|
clockwise
|
Hei Raupapa I Ngā Mahi Ako
Te INE KOKI: Ka Mahi Tahi te Kaiako me tētahi Rōpū Ākonga
- Huakina te rauemi matihiko ‘Koki’, ka whakamārama ai i tōna kaupapa, arā, he taputapu hei ine i te rahi o tētahi koki, o tētahi hurihanga.
- Pāwhiria te pūtohu INEA, i te whārangi tuatahi.
- Pāwhiria te pūtohu ‘INE KOKI’ i te whārangi i muri mai.
- Whakawhitiwhiti kōrero mō tēnei whārangi, kia tino mārama ai ngā ākonga ki ēnei āhuatanga:
- te tikanga o te ‘hurihanga kotahi’
- te tikanga o te pātai ki te whakatau tata i te maha o ngā koki whero kei roto i te huringa kotahi
- te wāhi hei tuhi i te whakautu.
- Whakawhitiwhiti kōrero mō ngā rautaki hei whakatau tata i te maha o ngā koki whero i te hurihanga kotahi. Ākene pea ko te whakatau tata i te maha o ngā koki whero i te hurihanga haurua, i te hurihanga hauwhā rānei hei tīmatanga. Tonoa mā tētahi ākonga e tuhi te whakautu a te rōpū ki te pouaka.
- Kia tika te whakautu, kātahi ka pāwhiri i te pūtohu HANGAIA HE KOKI.
- Whakawhitiwhiti korero mō te whiriwhiri i te maha o ngā koki whero e kapi ai te koki kahurangi. Me tīmata pea ki te whiriwhiri i te maha o ngā koki whero kei roto i tētahi wāhanga o te koki kahurangi, kei roto rānei i tētahi wāhanga o te hurihanga kotahi (pērā i te huringa haurua).
Tonoa mā tētahi ākonga e tuhi te whakatau a te rōpū ki te pouaka.
- Āta mātakihia te tāpiripiri haere o ngā koki whero, ka tatau ai i te maha.
- Whakatikahia te whakautu mēnā i hē te whakautu tuatahi a te rōpū.
- Mā te pāwhiri i te pūtohu KOKI HOU, ka puta tētahi atu koki hei ine mā te rōpū.
Te INE KOKI: Ka Mahi Tahi te Kaiako me tētahi Rōpū Ākonga
- Pāwhiria te pūtohu TUHIA, i te whārangi tuatahi.
- He ōrite te whārangi ka puta mai i konei ki te whārangi ka puta i te nama 3 i runga ake nei (mō te ine koki).
Whakawhitiwhiti kōrero mō tēnei whārangi, kia tino mārama ai ngā ākonga ki ēnei āhuatanga:
- te tikanga o te ‘hurihanga kotahi’
- te tikanga o te pātai ki te whakatau tata i te maha o ngā koki whero kei roto i te hurihanga kotahi
- te wāhi hei tuhi i te whakautu.
- Whakawhitiwhiti kōrero mō ngā rautaki hei whakatau tata i te maha o ngā koki whero i te hurihanga kotahi. Ākene pea ko te whakatau tata i te maha o ngā koki whero i te hurihanga haurua, i te hurihanga hauwhā rānei hei tīmatanga. Tonoa mā tētahi ākonga e tuhi te whakautu a te rōpū ki te pouaka.
- Kia tika te whakautu, kātahi ka pāwhiri i te pūtohu TUHIA HE KOKI.
- Āta mātakihia te tipu haere o te koki kahurangi, ka tatau ai i ngā koki whero. Tonoa mā tētahi o ngā ākonga e pāwhiri te pūtohu KATIA ina tae atu te koki kahurangi ki te rahi e hāngai ana.
- Mēnā i hē te whakautu a te rōpū, mā te akoranga rorohiko tonu e tuku āwhina, ā, ka tonoa kia tuhi anō i te koki.
Ka Mahi Takitahi, Takirua rānei ngā Ākonga
Kia taunga rā anō ngā ākonga ki ngā wāhanga e rua o te rauemi matihiko nei, tukuna rātou kia mahi wehe kē, takitahi, takirua rānei. Mā te akoranga matihiko tonu e whakaputa ngā rapanga hei whakaoti mā ngā ākonga. Hei te mutunga o ia rapanga, he poihau ka riro i te ākonga. Koia nei pea hei wero, kia kohia mai he paiherenga poihau.
Hei Whakawhānui
He mahi ēnei hei whakaū i ngā akoranga o te rauemi matihiko:
- ko te hono i ngā koki he ōrite te rahi engari he rerekē te āhua o te takoto;
- ko te whakaraupapa huinga koki mai i te iti ki te rahi;
- ko te tuhi koki kia rearua, kia reatoru, kia reawhā rānei te rahinga ake i tētahi koki ka hoatu ki te ākonga.
He mahi tēnei hei whakawhānui i ngā akoranga o te rauemi matihiko nei, hei tūhono i te waeine aro kē ki te waeine tākiri (putu) mō te koki:
- Tirohia te kōwae ako ‘Te Koki’ i te pae ipurangi o nzmaths: https://nzmaths.co.nz/maori/koki/koki.aspx
Kei tēnei wāhi i te ipurangi te rārangi mai o ngā rauemi matihiko katoa kua tuhia ki te reo Māori: https://nzmaths.co.nz/maori/LO/default.aspx
Ko ētahi o ngā rauemi matihiko (ngā mea o nzmaths) e wātea ana ki te katoa, mā te pāwhiri noa i te pūtohu. Ko ētahi atu o ngā rauemi matihiko (ngā mea o The Le@rning Federation), me rēhita kē tō kura, kātahi koe ka uru atu ai.
Koia nei te wāhi noho o te rauemi matihiko ‘Koki’, e hāngai ana ki tēnei kōwae ako: https://nzmaths.co.nz/maori/LO/koki/koki.htm