ka mārama ki te whaitakenga o tētahi inenga
whārangi tukutuku
Whārangi Tārua: Horahanga Tapatoru
Te mahi a te pouako | He tauira kōrero mā te pouako |
Tuhia he tapawhā hāngai ki te papa tuhituhi. Whakawhitiwhiti kōrero mō te ‘horahanga’ o te tapawhā hāngai, me ngā momo waeine hei ine i te horahanga. |
Tohua mai te paenga o te tapawhā hāngai nei. Ko te paenga, koirā te roa o ngā tapa katoa o te tapawhā hāngai. Mai i tētahi kokonga, huri amio i ngā tapa katoa, ka hoki anō ki taua kokonga. Whakamāramatia mai te horahanga o te tapawhā hāngai. Koirā te rahi o te papa o te tapawhā hāngai. Ko te mitarau(cm) te waeine hei ine i te roa o te paenga. He aha te waeine hei ine i te horahanga? Ko te mitarau pūrua (cm2). He tapawhā rite tērā, kotahi mitarau te roa o ia tapa. Ko te mahi hei whiriwhiri i te horahanga, ko te tātai i te maha o ngā mitarau pūrua hei whakakapi i te tapawhā hāngai. |
Whakawhitiwhiti kōrero mō te tātai i te horahanga o tētahi tapawhā hāngai. |
He aha ngā mea me matua mōhio, e taea ai te horahanga o te tapawhā hāngai te tātai? Me mōhio ki te roa me te whānui o te tapawhā hāngai. Ko ētahi atu kupu ko te pūtake me te teitei o te tapawhā hāngai. Mēnā e 7 cm mā te 5 cm te rahi o te tapawhā hāngai, me pēhea te tātai i te horahanga? Me whakarea te 7 ki te 5. Ka tika. E 7 ngā mitarau pūrua ka taea te whakatakoto ki te pūtake o te tapawhā hāngai. E 5 ngā rārangi o ēnei mitarau pūrua kia eke ki te teitei o te tapawhā hāngai. |
Whakaaturia me pēhea te tuhi i te ture me te tātaitanga. |
Mēnā e tātai ana koe i te horahanga o tētahi tapawhā hāngai, me tuhi te ture i te tuatahi. Arā: He aha te tikanga o te ‘H’, te ‘p’ me te ‘t’ i roto i tēnei ture? Ko te H hei tohu i te horahanga, ko te ‘p’ hei tohu i te roa o te pūtake, ko te ‘t’ hei tohu i te teitei Ki raro iho i te ture, ka whakaurua ngā tau. Mēnā ko te 7 te pūtake, ko te 5 te whānui, ka pēnei te tuhi: Ki raro anō i tēnei, ka tuhia te otinga. Kaua hoki e wareware ki te tuhi i te waeine ki te taha matau o te otinga. |
Hoatu he rapanga hei whakaoti mā ngā ākonga, hei tātai mā rātou i te horahanga tapawhā hāngai. He pai tēnei mahi hei whakapakari i te whakarea. Mā te pouako tonu e whakaaro ngā tau e tika ana hei whakarea, engari me matua tono rātou ki te whakamārama i te rautaki whakarea. Hei tauira: |
Te mahi a te pouako | He tauira kōrero mā te pouako |
Tonoa ngā ākonga ki te tuhi i tētahi tapawhā hāngai ki te whārangi tukutuku, ka tapahi ai. Tonoa rātou ki te tātai i te horahanga o te tapawhā hāngai. |
Whakamahia ngā rārangi o te whārangi tukutuku hei tuhi i tētahi tapawhā hāngai. Tapahia te tapawhā hāngai. He aha te horahanga o te tapawhā hāngai? (Nā te mea he rerekē te pūtake me te teitei o tēnā me tēnā o ngā tapawhā hāngai, he rerekē anō ngā horahanga) |
Tonoa ngā ākonga ki te tuhi i tētahi hauroki o te tapawhā hāngai, ka tapahi ai. | Tuhia tētahi o ngā hauroki o tō tapawhā hāngai. Ko te hauroki, koia te rārangi mai i te kokonga runga mau? ki te kokonga raro matau, mai rānei i te kokonga matau runga ki te kokonga mau? raro. |
Tonoa ngā ākonga ki te whiriwhiri i te horahanga o tētahi o ngā tapatoru hāngai. | Me pēhea te whiriwhiri i te horahanga o te tapatoru hāngai?
|
Tūhuratia ētahi tuhinga o te ture mō te tātai i te horahanga o tētahi tapatoru hāngai. | Me pēhea te tuhi i tētahi ture mō te tātai i te horahanga o tētahi tapatoru hāngai?
|
Tonoa ngā ākonga ki te tūhura mēnā he take tō te raupapa o ngā paheko o roto i te ture. | Ko te 14 cm te pūtake o te tapatoru hāngai, ko te 5 cm te teitei. Anei te ture hei tātai i te horahanga: He aha te rautaki māmā hei whakaoti i te tātaitanga nei? He māmā ake te whakahaurua i te 14 i te tuatahi, ka 7, kātahi ka whakareatia ki te 5, ka 35 cm2. Ka tika. Anei ngā tātaitanga e rua, he ōrite te otinga: |
Tonoa ngā ākonga ki te whiriwhiri i te horahanga o ētahi atu tapatoru hāngai kua tuhia ki te pepa tukutuku. Tonoa hoki rātou ki te tuhi i te tātaitanga, me te whakamārama anō i te rautaki whakarea i whakamahia. |
Te mahi a te pouako | He tauira kōrero mā te pouako |
Whakamōhiotia atu te horahanga o tētahi tapawhā hāngai, ka tono ai i ngā ākonga ki te tuhi i taua tapawhā hāngai ki te whārangi tukutuku. | Ko te 18 cm2 te horahanga o tētahi tapawhā hangai. Tuhia taua tapawhā hāngai ki te pepa tukutuku. Koia nei ngā tapawhā hāngai e taea ana:
|
Tonoa ngā ākonga ki te tapahi i tētahi hauroki o te tapawhā hāngai hei whakaputa tapatoru hāngai, ka whiriwhiri ai i te horahanga o taua tapatoru hāngai. | Tuhia tētahi hauroki o te tapawhā hāngai, ka tapahi ai. He aha te horahanga o te tapatoru hāngai? Ko te 9 cm2. |
Whakamōhiotia atu te horahanga o tētahi tapatoru hāngai, ka tono ai i ngā ākonga ki te whiriwhiri i te pūtake me te teitei o te tapatoru. |
Ko te 6 cm2 te horahanga o tētahi tapatoru hāngai. Me pēhea te whiriwhiri i te pūtake me te teitei o taua tapatoru? Mēnā ko te 6 cm2 te horahanga o te tapatoru hāngai, ko te 12 cm2 te horahanga o te tapawhā hāngai i puta ai taua tapatoru. Nō reira, koia nei ngā pūtake me ngā teitei e taea ana:
|
Hotau ētahi atu rapanga pēnei hei whakaoti mā ngā ākonga. Tonoa rātou ki te whakamārama i ā rātou mahi me ngā rautaki tātai i whakamahia. Hei tauira:
|
Ko te mahi tuawhā, he tūhura i te horahanga o ētahi atu momo tapatoru.
Te mahi a te pouako | He tauira kōrero mā te pouako | ||||||||||||
Tonoa ngā ākonga ki te tuhi i tētahi tapawhā hāngai ki te pepa tukutuku, ka tapahi ai. Kātahi ka tuhi i tētahi tapatoru ki te tapawhā hāngai. |
Tuhia he tapawhā hāngai ki te pepa tukutuku, ka tapahia ai. Ko te pūtake o te tapawhā hāngai hei pūtake mō tētahi tapatoru. Kōwhiria tētahi o ngā pūwāhi o te tukutuku ki te tapa runga o te tapawhā hāngai, koirā hei kokonga (akitu) mō te tuhi i tētahi tapatoru. Honoa ngā kokonga akitu e toru hei hanga tapatoru. |
||||||||||||
Tonoa ngā ākonga ki te tatau i te maha o ngā mitarau pūrua kei roto i ā rātou tapatoru. Tuhia ngā tatauranga a tēnā a tēnā o ngā ākonga ki tētahi tūtohi. |
Tatauria te maha o ngā mitarau pūrua kei roto i te tapatoru. Anei te tūtohi hei tuhi i ngā tatauranga:
|
||||||||||||
Tonoa ngā ākonga ki te tapahi i ā rātou tapatoru, ka whakatakoto ai i ngā tapatoru iti ki runga i te tapatoru nui, kia kitea ai he haurua te rahi o te tapatoru nui i te tapawhā hāngai. |
Tapahia ā koutou tapatoru. E hia ngā tapatoru ka hua mai? E 3. Whakatakotoria ngā tapatoru iti ki runga i te tapatoru nui. He aha te mea e kitea mai ana? He ōrite te rahi o ngā tapatoru iti e rua ki te rahi o te tapatoru nui. Nō reira, me pēhea te tātai i te horahanga o te tapatoru? He haurua te horahanga o te tapatoru i te horahanga o te tapawhā hāngai. Nō reira, ka hauruatia te horahanga o te tapawhā hāngai. Arā te ture: |
||||||||||||
Tonoa ngā ākonga ki te tātai i te horahanga o ā rātou tapatoru, ka tuhi atu ai ki te tūtohi. |
Tātaihia te horahanga o ā koutou tapatoru. Tuhia ki te tūtohi:
|
||||||||||||
Tonoa ngā ākonga ki te tuhi tapatoru ki te pepa tukutuku, kātahi ka whakaatu ai i te tapawhā hāngai i puta ai taua tapatoru. Tonoa rātou ki te tātai i te horahanga o ā rātou tapatoru. |
Tuhia tētahi tapatoru ki te pepa tukutuku. Me rārangi huapae te pūtake o te tapatoru. Tuhia te tapawhā hāngai e karapoti ana i tō tapatoru. Tātaihia te horahanga o te tapatoru. Tuhia te ture hei tīmatanga. |
||||||||||||
Tuhia te tapatoru nei ki te papa tuhituhi, ka whakawhitiwhiti kōrero ai mō te tātai i te horahanga. |
Titiro ki tētahi tapatoru. Me pēhea te tātai i te horahanga? Kāore e whakaaturia ana te teitei o te tapatoru, ko te roa o ngā tapa anake e whakaaturia ana. Me mōhio ki te teitei o te tapatoru e taea ai tōna horahanga te tātai. |
||||||||||||
Tuhia te tapatoru nei ki te papa tuhituhi, ka whakawhitiwhiti kōrero ai mō te tātai i te horahanga. |
Titiro ki tēnei tapatoru. Me pēhea te tātai i te horahanga? Whakamahia te ture mō te horahanga o tētahi tapatoru. Arā, whakareatia te pūtake ki te teitei, ka whakahaurua ai. Ko te 6 te roa o te pūtake, ko te 3.4 te teitei (he koki hāngai te pūtahitanga o te pūtake me te teitei). |
||||||||||||
Hoatu te Whārangi Tārua (PDF, 106KB) hei whakaoti mā ngā ākonga. |
Printed from https://nzmaths.co.nz/resource/horahanga-tapatoru at 4:45am on the 27th April 2024